2008/64
Tarih : 7.7.2008
Konu : Genel Sağlık Sigortasının 1.7.2008 Tarihi itibariyle Yürürlüğe Giren Hükümleri
Bilindiği üzere, 5754 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 8.5.2008 tarihli ve 26870 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
5754 sayılı Kanunla 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun genel sağlık sigortasına ilişkin bazı maddeleri değiştirilmiş, bazı maddelerinin yürürlük tarihi ise 1.7.2008 olarak öngörülmüştür.
Buna göre, 5510 sayılı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin;
(3) numaralı alt bendi gereğince 1.7.1976 tarihli ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan,
(4) numaralı alt bendi gereğince 24.2.1968 tarihli ve 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre şeref aylığı alan,
(5) numaralı alt bendi gereğince 28.5.1986 tarihli ve 3292 sayılı Vatani Hizmet Tertibi Aylıklarının Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan,
(6) numaralı alt bendi gereğince 3.11.1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan,
(7) numaralı alt bendi gereğince 24.5.1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalanan,
(8) numaralı alt bendi gereğince harp malıı11üğü aylığı alanlar ile 12.4.1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık alan,
(10) numaralı alt bendi gereğince 11.10.1983 tarihli ve 2913 sayılı Dünya Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonluğu Kazanmış Sporculara ve Bunların Ailelerine Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan,
kişiler ile aynı fıkranın (f) bendi gereğince 5510 sayılı Kanuna göre tarafına gelir veya aylık bağlanacaklarla, 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı kanunlara göre gelir veya aylık alanlar 1.7.2008 tarihinden itibaren Türkiye’de ikamet etmek şartı ile genel sağlık sigortalısı sayılacaklardır.
Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının yukarıda sayılan bentlerine ilişkin geçici 12. maddesi hükümleri de 1.7.2008 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir.
Söz konusu düzenlemeler gereğince genel sağlık sigortalısı sayılanlarla ilgili olarak yapılacak işlemler aşağıda açıklanmıştır.
I- 1.7.2008 TARİHİ İTİBARİYLE GENEL SAĞLIK SİGORTALISI OLANLAR
A- Gelir ve Aylık Alanlar
1.7.2008 tarihinden önce 5510 sayılı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (3), (4), (5), (6), (8) ve (10) numaralı alt bentlerinde sayılan aylıkları alanlarla 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı kanunlara göre gelir veya aylık alan emekli, dul ve yetimler bu tarihten itibaren, bu tarihten sonra gelir veya aylık bağlanacak olanlar ise gelir veya aylık başlangıç tarihi itibariyle genel sağlık sigortalısı olacaklardır.
1479 ve 2926 sayılı kanunlara göre tarafına aylık bağlandığı halde 10 yıldan az sağlık sigortası primi ödemiş durumda olanlardan noksan olan süreye ait sağlık sigortası primi aylıklarından kesilecek olanlar da 1.7.2008 tarihi itibariyle genel sağlık sigortalısı sayılacaklardır.
B- Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Hizmetlerinden Yararlananlar
1) Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (7) numaralı alt bendi gereğince 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalanmaya devam edenlerin genel sağlık sigortası tescilleri Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu kayıtlarına göre yapılmıştır. 1.7.2008 tarihinden sonra ilk defa bu hizmetlerden ücretsiz yararlanmaya başlayacaklar ise Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumunca bu kimselerin hizmetlerden yararlanmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde Kurumumuz web sayfası üzerinden “Genel Sağlık Sigortası Uygulamaları” programı aracılığıyla Kuruma elektronik ortamda bildirileceklerdir.
2) 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı kanunlara göre aylık alanlar aldıkları aylıklardan dolayı genel sağlık sigortalısı sayılacaklarından, bunlardan Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu hizmetlerinden yararlananlar için ayrıca genel sağlık sigortası primi ödenmeyecektir.
3) Ana ve babası olmadığı halde 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanmayan 18 yaşından küçük çocuklar da Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (7) numaralı alt bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı olacaklardır. Bu kimselerin, elektronik ortamda Kurumca tespit edilememesi halinde varsa kanuni temsilcisi, yoksa yakınları tarafından da Kuruma başvurulması veya Kurumca bu durumun tespiti hallerinde genel sağlık sigortasına tescilleri yapılarak sigortalı olarak kabul edileceklerdir.
C- Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Hükümlerine Göre Genel Sağlık Sigortalısı Olanlar
Genel sağlık sigortalısı olmamakla beraber, ülkemizin taraf olduğu sosyal güvenlik sözleşmeleri gereğince, akit ülkelerden sağlık yardım hakkını kazanmış sigortalı ve aylık gelir sahipleri ile bunların bakmakla yükümlü oldukları aile bireyleri, Türkiye’de geçici veya daimi olarak bulundukları sırada, sağlık yardımlarına ihtiyaç duyduklarında genel sağlık sigortalısı gibi akit ülke adına sağlık yardımlarından yararlanacaklardır.
D- Bakmakla Yükümlü Olunan Kişiler
1) 5510 sayılı Kanunun 3. maddesinin birinci fıkrasının (10). bendine göre, Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinin dışında kalan genel sağlık sigortalısının, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;
a) Eşi,
b) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5.6.1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malül olduğu tespit edilen evli olmayan çocukları,
c) Geçiminin sigortalı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babası,
bakmakla yükümlü olunan kişi sayılmıştır.
2) Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendine göre 5510 sayılı Kanuna göre gelir veya aylık bağlanacaklar, 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı kanunlara göre gelir veya aylık alanlarla 3201 sayılı ve mülga 2147 sayılı kanunlara göre borçlanarak aylık bağlanan kişiler genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak kabul edilmeyecektir.
3) Ana ve babası ayrı ayrı genel sağlık sigortalısı olan çocuklar, ana ve babanın birlikte yapacağı tercihe göre sadece birisinin bakmakla yükümlü olduğu kişi olacaklardır.
4) Ana ve babası boşanmış çocukların, genel sağlık sigortası kapsamındaki hakları, mahkeme kararı ile velayet hakkı verilmiş olan genel sağlık sigortalısı ana ya da baba üzerinden sağlanır. Velayet hakkı verilmeyen ana ya da babanın kabulü halinde, velayet hakkı verilmeyen kişinin üzerinden de sağlık hizmeti ve diğer hakların sağlanabilmesi için ana ya da baba tarafından Kuruma bir dilekçe ile bu durumun belgelenmesi istenecektir.
5) Genel sağlık sigortalıları ile bunların bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sigortalılıkları hakkında herhangi bir ihbar veya şikayette bulunulması ya da kuşku duyulması hallerinde Kurumca gerekli araştırma yapılarak genel sağlık sigortalılığı hakkında karar verilecektir.
E- Genel Sağlık Sigortalılarının Tescili
Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde sayılan gelir veya aylıkları alanlar ile aynı fıkranın (f) bendinde belirtilen 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı kanunlara göre gelir veya aylık alanlar ve 5510 sayılı Kanuna göre gelir veya aylık bağlanacak emekli, dul ve yetimler ayrıca bir bildirime gerek olmaksızın gelir veya aylık bağlanması nedeniyle genel sağlık sigortasına tescil edilmiş olacaklardır.
Genel sağlık sigortalısının tescili aşamasında veya sonrasında bakmakla yükümlü olduğu kişilerin kimlik bilgileri gerekli elektronik ortam oluşturuluncaya kadar herhangi bir belge ibrazı istenmeden Kimlik Paylaşım Sisteminden sorgulanmak suretiyle tespit edilerek bilgisayara aktarılacaktır. Kurumca herhangi bir tespit yapılamaması halinde, genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi tarafından ibraz edilecek belgeye göre kayıtlar oluşturulacaktır.
5510 sayılı Kanunun 92. maddesi gereğince, genel sağlık sigortalılarının sosyal güvenlik sicil numarası olarak T.C. kimlik numarası, yabancı uyruklular için ise İçişleri Bakanlığınca oluşturulan kimlik numaraları kullanılacaktır. Bu nedenle, genel sağlık sigortalılarının 1.7.2008 tarihinden itibaren sağlık hizmeti sunucularına başvurmaları halinde genel sağlık sigortasından sağlanacak yardımlardan yararlanabilmeleri için, ilk defa tescilleri yapılacak sigortalılar, gelir veya aylık alanlar ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin kayıtlarının tutulduğu ilgili bilgisayar kütüklerinde T.C. kimlik numaralarının yer alması sağlanacaktır.
Ancak, bu kimselerin sağlık hizmeti sunucularına başvurdukları sırada genel sağlık sigortası tescil kayıtlarındaki T.C. kimlik numaralarının eksik veya hatalı olması halinde gerekli düzeltmeler derhal yapılarak genel sağlık sigortası hizmetlerinden yararlandırılmaları sağlanacaktır.
Genel sağlık sigortalılarından tescil bilgileri düzeltilmesi gereken;
1) 506, 1479, 2925 ve 2926 kanunlara göre gelir veya aylık alan emekli, dul ve yetimler, bulundukları ildeki sosyal güvenlik il müdürlüğüne,
2) 2022 sayılı Karnına göre aylık alanlar Primsiz Ödemeler Genel Müdürlüğü Sosyal Yardımlar Daire Başkanlığına,
3) 5434 sayılı kanunlara göre gelir veya aylık alan emekli, dul ve yetimlerle, 1005 sayılı Kanuna göre şeref aylığı alanlar, 3292, 2330, 2913 ve 3713 sayılı kanunlara göre aylık alanlar ile harp malüllüğü aylığı alanlar Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Kamu Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığına,
kimlik bilgilerini gösterir belge ile başvuracaklardır.
2828 sayılı Kanunla sağlanan yardımlardan ücretsiz faydalananların tescil bilgilerindeki düzeltme işlemleri Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumunun il ve ilçelerde bulunan teşkilatlarınca yapılacaktır.
F- Genel Sağlık Sigortalılarının Sağlık Hizmeti Sunucularına Başvurmaları
Genel sağlık sigortalısı ile bakmakla yükümlü olduğu kişiler sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan yararlanabilmek için sağlık hizmeti sunucularına başvurduklarında; nüfus cüzdanı, sürücü belgesi, evlenme cüzdanı, pasaport veya Kurum tarafından verilen resimli sağlık kartı belgelerinden birini göstermeleri, 2828 sayılı Kanunla sağlanan yardımlardan ücretsiz faydalananlardan çocuk, özürlü, kadın ve yaşlılar ise, sağlık hizmeti sunucularına müracaatlarında, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu kapsamında bulunduklarını gösterir belgeyi ibraz etmeleri koşuluyla sağlık hizmetlerinden yararlanırlar.
Ancak, acil hallerde bu belgelerin ibrazı istenmeksizin gerekli sağlık yardımları yapılacak, acil halin sona ermesinden sonra ise söz konusu belgelerin ibrazı istenecektir.
Genel sağlık sigortalılarının sağlık hizmeti sunucularına başvurduklarında tescil ve kimlik bilgilerindeki hata ve noksanlıklar nedeniyle sağlık hizmetlerinden yararlanamadıklarının anlaşılması halinde, herhangi bir gecikmeye meydan verilmeksizin yukarıdaki “E” maddesinde belirtilen açıklamalar doğrultusunda tescil ve kimlik bilgilerinin güncellenmesi yapılarak sağlık hizmetlerinden yararlanması sağlanacaktır.
G- Genel Sağlık Sigortalılığının Çakışması veya Sona Ermesi
Gelir bağlanması nedeniyle Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendine göre genel sağlık sigortalısı sayılanlardan, durumlarında aynı maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılmasını gerektirecek değişiklik olanlar, durumuna uyan diğer bentlere göre, aylık almakta olanlar ise sadece bağlanmış olan aylıklardan dolayı genel sağlık sigortalısı sayılacaklardır.
Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen bentler kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılanlar, daha sonra diğer bentlerden herhangi birinin kapsamına girmeleri halinde, en son sigortalılık durumları dikkate alınarak genel sağlık sigortasından sağlanan yardımlardan yararlandırılacaklardır.
506, 2925, 1479, 2926 ve 5434 sayılı kanunlara göre birden fazla gelir veya aylık alanlar tercih ettikleri tek bir dosya üzerinden genel sağlık sigortalısı, gelir ve aylıklardan bir veya bir kaçının kesilmesi, iptal edilmesi hallerinde ise en son ödemeye imkan veren dosya üzerinden genel sağlık sigortalısı sayılacaklardır.
Genel sağlık sigortalılığı, yerleşim yerinin Türkiye dışına taşındığı veya genel sağlık sigortalısının öldüğü tarihten itibaren sona erecektir.
II- DİĞER HUSUSLAR
1) Genel sağlık sigortalılarının tescil işlemleri genel sağlık sigortası işe giriş bildirgesindeki bilgilere göre yapılacak olup, söz konusu bildirgeyi yasal süresinde Kurumca belirlenecek usule göre vermeyenler hakkında, 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendi gereğince her bir sigortalı için asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
Genel sağlık sigortası uygulamasının 1.7.2008 tarihi itibari ile yürürlüğe giren maddeleri bakımından genel sağlık sigortası giriş bildirgesi 2828 sayılı Kanuna tabi yardımları alan kişiler için Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumunca elektronik ortamda düzenlenmek suretiyle Kuruma verileceğinden söz konusu bildirimin bu hizmetlerden yararlanacak kişilerden ücretsiz yararlanmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde elektronik ortamda Kuruma verilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (3), (4), (5), (6), (8) ve (10) numaralı alt bentlerinde sayılan aylıkları alanlar ile aynı fıkranın (f) bendinde belirtilen 506, 2925, 1479, 2926 ve 5434 sayılı kanunlara göre gelir veya aylık alanların ayrıca genel sağlık sigortası tescili yapılmayacağından bunlar için herhangi bir idari para cezası söz konusu değildir.
2) Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının;
a) Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentlerine göre sigortalı sayılanlar ile isteğe bağlı sigortalılarla ilgili (a) bendi,
b) Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlarla ilgili (c) bendinin (1) numaralı alt bendi,
c) Vatansızlar ve sığınmacılarla ilgili (c) bendinin (2) numaralı alt bendi,
d) 18.3.1924 tarihli ve 442 sayılı Köy Kanununun 74. maddesinin ikinci fıkrasına göre görevlendirilen kişiler ile aynı Kanunun ek 16. maddesine göre aylık alan kişilerle ilgili (c) bendinin (9) numaralı alt bendi,
e) Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişilerle ilgili, (d) bendi,
f) 25.8.1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun gereğince işsizlik ödeneği ve ilgili kanunları gereğince kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılan kişilerle ilgili (e) bendi,
g) Yukarıdaki bentlerin dışında kalan ve başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlarla ilgili (g) bendi,
hükümleri ile Kanunun geçici 12. maddesinin bu bentlere ilişkin hükümleri 1.10.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.
Bilgi edinilmesini ve gereğince işlem yapılmasını rica ederim.