Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü
Sigortalı Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığı
2009/67(*)
Tarih : 30.04.2009
Konu : Maluliyet İşlemleri
Bilindiği üzere, 5754 sayılı Kanunla değişik 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun tahsis mevzuatına ilişkin maddeleri 2008 yılı Ekim ayı başı itibariyle yürürlüğe girmiştir.
5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalı ve hak sahiplerinin; maluliyet, yaşlılık, sürekli iş göremezlik halleri ile kontrol muayenelerine ilişkin sevk işlemleri, masrafların karşılanması ve maluliyet durumlarının tespitiyle ilgili olarak Kanunun uygulanmaya başlanmasından sonra karşılaşılan sorunlar ile tereddüt edilen hususlara ilişkin açıklamalar aşağıda belirtilmiştir.
A. SEVK İŞLEMLERİ VE MASRAFLARIN KARŞILANMASI
1- 5510 sayılı Kanunun;
19. maddesi gereğince, iş kazası ve meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürlerine,
25. maddesi gereğince, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerindeki sigortalıların çalışma gücü veya iş kazası ve meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü kaybına,
28. maddesinin;
-Beşinci fıkrası gereği, çalışma gücü kaybına,
-Yedinci fıkrası gereği, erken yaşlandığına,
-Sekizinci fıkrası gereği, emeklilik veya yaşlılık aylığı talebinde bulunan kadın sigortalının malul çocuğunun başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduğuna,
20 nci ve 34. maddeleri gereği, malul olmaları nedeniyle ölüm aylığı ve geliri alan çocukların çalışma gücü kaybına,
ilişkin tespitlerin yapılması amacıyla 4 (a) ve 4 (b) sigortalıları ve hak sahiplerinin Ek-1 ve Ek-1/A’da belirtilen belgelerle Kuruma müracaat etmeleri halinde sevk işlemleri yapılacaktır.
2- 5510 sayılı Kanunun 25. maddesine göre sigortalıların veya işverenlerin malullük durumunun tespiti için Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk istemesi halinde, en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla sigortalıların sevkleri yapılacaktır. 1800 prim gün sayısı şartını yerine getirmeyen sigortalıların sevk işlemlerinin yapılabilmesi için;
a) 1800 prim gün koşulunun hizmet borçlanması yapılarak tamamlanması halinde, borçlanma talepleri mutlaka alınacak ancak, borçlanma bedellerinin ödenmesi beklenmeyecektir.
b) 4 (b) sigortalılarının 1800 ve daha fazla prim gün sayıları olduğu halde genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının bulunması halinde, sevk işlemleri prim borçlarını ödemeleri beklenmeden yapılacaktır.
Yukarıdaki (a) ve (b) bentlerinde belirtildiği şekilde sevk işlemi yapılanların sevk işlemlerine ilişkin her türlü masrafları kendilerince ödenecektir. Söz konusu kimselerin malul sayılmaları ve aylık bağlama işlemi yapılmadan önce prim borçlarını ödemeleri koşuluyla, yaptıkları masraf tutarları sigortalının talep etmesi ve belgelemesi halinde, Kurumun belirlediği miktarla sınırlı olmak üzere taraflarına ödenecektir.
Sigortalılıkları devam eden 4 (b) sigortalılarından sevk talebinde bulundukları tarihte; içinde bulunulan ay ile bir önceki ayın prim borçları dışında borçları bulunmayanların, söz konusu dönemlere ilişkin borçları muaccel hale gelmediğinden, bunların sevk işlemleri yapılacak ve masrafları Kurumca karşılanacaktır.
3- Kurumun ilgili sağlık kurulunca sigortalıların 5510 sayılı Kanunun 25. maddesine göre malul olup olmadığına karar verilirken, sigortalının ilk defa sigortalı olduğu tarihte malul olup olmadığı da tespit edilmektedir. Kanunun yürürlük tarihinden sonra malullük sigortasından tahsis talebinde bulunan 4 (b) sigortalılarından ilk defa sigortalı olduğu tarihte bu Kanuna göre malul olduğu tespit edilenlere, yaşlılık sigortasından aylık bağlanabilmesi için en az 3960 prim gün sayısının bulunması gerektiğinden, söz konusu sigortalılardan ilk defa sigortalı olduğu tarihte malul olması nedeniyle maluliyet talepleri reddedilenlere ilişkin kararların sosyal güvenlik il müdürlüklerine/sosyal güvenlik merkezlerine intikali halinde, sigortalının 3960 prim gün sayısının kontrolü yapılmak ve sigortalı bilgilendirilmek kaydıyla çalışma gücü kaybı tespit edilmek üzere ilgili belgeler Maluliyet ve Kurum Sağlık Kurulları Daire Başkanlığına gönderilecektir.
4- 4 (b) sigortalılarının 5510 sayılı Kanunun 28. maddesinin beşinci fıkrasına göre (çalışma gücü kaybı % 60’ın altında olanlar) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk işlemi yapılırken en az 4320 prim gün sayısının olması şartı aranacak, yine bu gün sayısının hizmet borçlanması yapılması suretiyle tamamlanması veya 4 (b) sigortalılarının sevk tarihinde prim borçlarının bulunması halinde sevk işlemi yapılacak, ancak sevke ilişkin tüm masraflar sigortalılar tarafından karşılanacaktır. 4 (a) sigortalıları açısından Kanunun 28. maddesinin beşinci fıkrası ilk defa 2008/Ekim ayı başından itibaren sigortalı olanlar için uygulanacağından, bunların sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmalarına ilişkin uygulamalar önceki mevzuat (506 sayılı Kanun) doğrultusunda yürütülecektir.
5- Sigortalılığı sona erenler ile kontrol muayenesi için gelir veya aylığı durdurulan sigortalı ve hak sahiplerinin sevk işleminin yapıldığı tarihte genel sağlık sigortası kapsamında olmaması veya genel sağlık sigortalısı olmakla birlikte prim borcunun bulunması nedeniyle provizyonlarının kapalı olması bunların sevk işlemlerinin yapılmasına engel teşkil etmeyecektir. Çalışma gücü veya meslekte kazanma gücü kaybı oranlarının tespitinde tedaviye yönelik hiçbir masraf Kurumca karşılanmayacak, maluliyet durumlarının tespitinde ise yukarıda 2 nci ve 4. maddelerde belirtilen istisnalar dışında masraflar Kurumca karşılanacaktır.
6- Sigortalıların çalışma gücü veya meslekte kazanma gücü kayıp oranlarının tespiti ve kontrolü amacıyla yapılan sağlık hizmeti giderleri ile yol ve gündelik giderleri Kurumca karşılanacaktır.
7- Sigortalılar için Kanunun 25. maddesine göre 1800, 28. maddesinin beşinci fıkrasına göre de 4320 günü bulunmayanların sevk işlemlerinin hangi şartlarla yapılacağı yukarıda 2 ve 4. maddelerde belirtilmiş olup, bunların dışında kalan sevk işlemlerinde (sürekli iş göremezlik, erken yaşlanma halleri, ölen sigortalıların hak sahibi malul çocukları ve kontrol muayenelerinde) herhangi bir prim gün sayısı kontrolü yapılmayacağı gibi sevk işlemlerine ilişkin tüm masraflar da Kurumca karşılanacaktır. Sevk işlemleri, sigortalıların en son bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlükleri ve sosyal güvenlik merkezlerince ilgililerin adreslerinin bağlı bulunduğu ilçe ve il merkezlerinde bulunan ve 9. maddede belirtilen hastanelere yapılacaktır.
8- İş kazası geçiren veya meslek hastalığına tutulan sigortalı ile iş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının çocuklarının maluliyet taleplerinin alınması ve hastaneye sevk işlemleri kısa vadeli sigorta kolları (iş kazası servisi) servislerince, bunun dışında sigortalıların çalışma gücü kayıp oranları, erken yaşlanma halinin tespiti ve malul çocuğu bulunan kadın sigortalıların çocuklarının başkasının sürekli bakımına muhtaç olduğu halleri ile ölen sigortalının çocuklarının maluliyet taleplerinin alınması ve sevk işlemleri tahsis servislerince, Kurumumuzdan gelir ve aylık almakta olan sigortalı ve hak sahibi çocukların kontrol muayenesi için hastanelere sevkine ilişkin işlemler ise yine tahsis servislerince yürütülecektir.
9- Sağlık kurulu raporlarının temini için sevk işlemleri;
a) Sigortalıların en son bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlükleri ve sosyal güvenlik merkezlerince ilgililerin adreslerinin bağlı bulunduğu ilçe ve il merkezlerindeki;
- Sağlık Bakanlığı eğitim ve araştırma hastanelerine,
- Özel üniversite ve vakıf hastaneleri hariç üniversite hastanelerine,
- Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı asker hastanelerine,
yapılacak, sigortalıların ikamet ettikleri illerde yukarıda belirtilen hastanelerin bulunmaması durumunda, Sağlık Bakanlığının tam teşekküllü hastanelerine gönderileceklerdir.
b) İlk defa meslek hastalığı şüphesi ile müracaat eden sigortalılar Ankara, İstanbul ve Zonguldak’ta bulunan meslek hastalıkları hastaneleri ile Devlet üniversite hastanelerine sevk edilecektir.
c) Meslek hastalığı tespiti yapılan ancak, kontrol muayenesi yada artma sebebi ile müracaat eden sigortalı, daha önce meslek hastalığı tespitinin yapıldığı ve arşivinde hasta dosyasının bulunduğu ilgili meslek hastalıkları hastanesine sevk edilecektir.
d) Sevk yapılan hastane, ilk muayene sonucu sağlık kurulu raporunun hazırlanması için gerekli işlemleri başlatacak ve sonrasında, ilgili branş hekimleri kendi hastanelerinde gerekli görülen, ancak yapılamayan tetkiklerin/testlerin temini için en yakın anlaşmalı sağlık birimine sevk edecekler, tetkiklerin/testlerin teminini müteakip malullük işlemlerine mesnet teşkil edecek olan sağlık kurulu raporu Kurumca sevk edilen hastane tarafından düzenlenecektir.
e) Sevk yapılan sağlık hizmeti sunucularında, sigortalının hastalığı ile ilgili branş hekimlerinin bulunmadığı durumlarda, sağlık hizmeti sunucusu tarafından durum bir yazı ile sevki yapan sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine bildirilerek sevk ile ilgili bilgi ve belgeler iade edilecek ve sigortalı ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezi tarafından branş hekimlerinin bulunduğu en yakın yetkili sağlık hizmeti sunucusuna sevk edilecektir.
f) Sigortalıların sağlık kurulu raporlarının Kurumun ilgili sağlık kurulunca değerlendirilmesi sonucunda, sigortalıların farklı bir sağlık biriminde (SGK ile anlaşması olan üniversite hastanesi, farklı şehirlerde bulunan Sağlık Bakanlığı hastaneleri v.s.) yeniden muayenelerinin istenmesi halinde, sevk işlemi Kurumun ilgili sağlık kurulunun yazısında belirtilen hastaneye ilk sevki yapan sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezi tarafından yapılacaktır.
10- İlgili sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezince yapılan sevk işlemlerinde 4 (a) ve 4 (b) sigortalıları için ortak hazırlanan ve Genelge ekinde bulunan sevk yazıları (Ek 2 ve Ek 3) kullanılacaktır. Eski sevk yazıları kesinlikle kullanılmayacaktır.
11- Sevk yazılarında masrafların Kurum veya sigortalılar tarafından karşılanıp karşılanmayacağı hususu mutlaka belirtilecektir.
12- 4 (b) kapsamındaki sigortalıların 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce alınmış sağlık kurulu raporlarına göre ilk defa sigortalı olduğu tarihte malul olduklarına dair karar olsa bile, bunların 5510 sayılı Kanunun 28. maddesinin dördüncü fıkrasına göre aylık bağlanması talebinde bulunmaları halinde, eski raporlar dikkate alınmaksızın sevk işlemleri yeniden yapılacak ve alınacak yeni rapor değerlendirilmek üzere Kurumun ilgili sağlık kuruluna gönderilecektir. Sigortalının kendisinin temin ettiği sağlık kurulu raporu dosyasına konulmakla birlikte, Kurumun ilgili sağlık kuruluna gönderilen üst yazıda belirtilmeyecektir.
13- Sigortalıların sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezince usulüne uygun sevk işlemi yapılmadan kendilerince sağlık kurumlarından aldıkları raporlara itibar edilmeyecek ve bunların yeniden sevk işlemi yapılarak, alacakları yeni sağlık kurulu raporları Kurumun ilgili sağlık kurulunca değerlendirilecektir.
14- Kurumdan gelir ve aylık almakta olanların talepleri veya Kurumca gerekli görülen hallerde kontrol muayenesine tabi tutulmaları halinde, bunların sevk işlemleri yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda yapılacak ancak, sevk işlemlerinde Ek 2 ve Ek 3’teki yazı örnekleri kullanılacaktır.
B. MALULLÜK TESPİTİNE İLİŞKİN BELGELER
1- Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığının 06/03/2009 tarihli ve 2009/39 sayılı Genelgesi ile de talimatlandırıldığı üzere, 9 ilde (İstanbul, İzmir, Antalya, Adana, Kocaeli, Bursa ve Kayseri) bölge sağlık kurulları oluşturulmuş olup, bölge sağlık kurullarına bağlanan illeri gösterir liste Genelge ekindedir. Listede yer almayan iller, sağlık kurulu raporlarını Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığına göndereceklerdir.
Kurum bölge sağlık kurullarınca, 5510 sayılı Kanunun 25. maddesine göre çalışma gücü kayıp oranları, ölen sigortalıların hak sahibi çocuklarının maluliyet durumları ile kontrol muayeneleri konusunda tespit yapılacaktır. Kanunun 19. maddesine göre yapılacak iş göremezlik oranlarının tespiti ile 28. maddesine göre yapılacak değerlendirmeler Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığınca yapılacaktır.
Bölge sağlık kurullarına sigortalı ve hak sahiplerinin sağlık kurulu raporlarının gönderilmesine ilişkin uygulama 01/04/2009 tarihi itibariyle başlatılacağından, bu tarih itibariyle 4 (a) ve 4 (b) sigortalı ve hak sahiplerinin maluliyet tespiti/kontrol muayeneleri veya bahse konu uygulama tarihinden önce maluliyetleri hakkında karar verilebilmesi için Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığınca ek bilgi ve belge istenmesi üzerine, dosyaları ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine gönderilmiş olanların daha sonra hazırlanmış olan dosyaları ilgili bölge sağlık kuruluna gönderilecektir.
Bölge sağlık kurulları tarafından sigortalıların durumu 5510 sayılı Kanunun 25. maddesine göre değerlendirilecek olup, ilk defa sigortalı olduğu tarihte malul olmaları nedeniyle malullük sigortasından yararlanamayan sigortalıların dosyaları, ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine iade edilecektir. Anılan müdürlük veya merkezce bu defa, 5510 sayılı Kanunun 28. maddesine göre değerlendirme yapılabilmesi için gün koşulunun yerine gelip gelmediği kontrol edilecek, gün koşulunun yerine gelmesi halinde çalışma gücü kaybı oranının tespitinin yapılabilmesi için, dosya bölge sağlık kurulu yerine, Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığına gönderilecektir.
2- Maluliyet değerlendirilmesine ilişkin belgeleri ilgili sağlık kuruluna gönderilecek olan sigortalının birden fazla sigorta sicil numarasının bulunması halinde, öncelikle iptal-ipka işlemi yapılacak, diğer sosyal güvenlik kanunlarına veya 5510 sayılı Kanuna tabi birden fazla sigortalılık haline tabi hizmetleri varsa, hizmet toplama işlemi de başlatılacaktır.
3- Sağlık kurulu raporlarının Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığı veya bölge sağlık kurullarına gönderilmesi sırasında, maluliyet tespitine ilişkin belgelerde eksiklik bulunması nedeniyle oluşan yersiz yazışmaların önlenmesi bakımından evrakın tam olarak gönderilmesine dikkat edilecektir.
4- Sağlık kurulu raporları ile gerekli belgeler Kurum sağlık kurullarına bu Genelge ekinde yer alan (Ek 4) yazı ile gönderilecektir. 4 (a) ve 4 (b) sigortalıları için hazırlanan söz konusu yazıda yer alan bütün bölümler eksiksiz (sigortalının talebi ve/veya talep edilen konu veya mevzuatın) olarak doldurulacaktır.
5- 4’üncü maddede belirtilen üst yazı ekinde;
a) Sigortalı ve hak sahiplerinin maluliyet tespitlerinin yapılması amacıyla Kuruma müracaat tarihini gösterir belgenin,
b) Sigortalının ilk işe giriş tarihini gösterir belgenin, ( 4 (a) ve 4 (b) sigortalılarının ilk işe giriş tarihlerinin mutlaka Ek-4’deki belgeye de yazılması)
c) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin, (Ek-4’de bu raporların tarih sıralamasına göre ayrıca belirtilmesi)
d) Varsa ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihteki sağlık durumunu gösteren raporun, (söz konusu raporun bulunup bulunmadığının mutlaka Ek-4’deki belgeye de yazılması)
e) Erkek sigortalıların askerliğe başlayış ve terhis tarihlerini gösteren askerlik süresine ait belgenin, sigortalı askerlikten muaf tutulmuş ise bununla ilgili ayrıntılı muayene bulgularını içeren sağlık raporunun,
f) Varsa sigortalının maluliyetine sebep olduğu ileri sürülen hastalığı ile ilgili daha önce başvurulan sağlık hizmeti sunucularından temin edilecek rapor, tıbbi belge ve epikrizlerin,
g) Sigortalı hakkında daha önce Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu veya Kurumun ilgili sağlık kurulunca verilmiş bir karar mevcut ise, bu kararın bir örneği ile dayanağı rapor ve tıbbi belgelerin dosya içerisinde mevcut olduğuna dair şef tarafından paraflanmış kontrol listesinin,
oluşturulacak bir dosya içine konularak ve dosya kapağına bir dizi pusulası eklenmek suretiyle Kurumun ilgili sağlık kuruluna gönderilmesi sağlanacaktır.
Sigortalının ilk defa çalışmaya başladığı tarihteki sağlık durumunu gösterir raporun dosyasında bulunmaması halinde, bu hususta sigortalının beyanının alınması gerekmektedir.
6- İş kazası hallerinde Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığına; ilk işe giriş sağlık raporu, vizite kağıdı, olayın 506 veya 5510 sayılı Kanuna göre iş kazası olup olmadığını net olarak belirtir rapor ve tutanaklar, çalışır raporu veya usulüne uygun düzenlenmiş geçici iş göremezlik ödeneği belgesi, iş kazasından sonra başvurduğu hastanelerden alınan epikrizler ile tedavisi tamamlanıp bulguları sekel halini aldıktan sonra son durumunu gösterir sağlık kurulu raporu ve dayanağı tüm belgeler tasnif edilmek suretiyle gönderilecektir.
7- Ölümünün meslek hastalığı sonucu olduğu iddia edilen sigortalının meslek hastalığı dosyası ile karar için gerekli belgeler (ölüm tutanağı, en son tedavi gördüğü ya da takip edildiği hastanelerdeki hasta dosyaları, grafi ve diğer tıbbı belgeler v.b.) temin edilerek Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığına intikal ettirilecektir.
8- Maluliyet kararı verilmek üzere hakkında ek bilgi ve yeni muayene istenen sigortalının, bu belgeleri de tamamlandıktan sonra iade edilen dosya ile birleştirilerek dosyanın tamamı Kurumun ilgili sağlık kuruluna gönderilecektir.
9- Maluliyetleri reddedilen sigortalıların yeniden sevk edilmeleri yönünden herhangi bir süre sınırlaması bulunmamaktadır. Ancak, Kurum sağlık kurullarından çıkan kararlara sigortalılar veya hak sahipleri tarafından yapılan itirazlarda, dosya karara bağlanmış şekli ile aynen muhafaza edilerek ilgilinin dilekçesi ile birlikte Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığına gönderilecektir. Bu itibarla, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunda değerlendirilmesi talep edilen dosyalara hiçbir şekilde yeni bir sağlık kurulu raporu konulmayacaktır.
C.KURUM SAĞLIK KURULLARINCA YAPILACAK DEĞERLENDİRMELER
1- Sigortalıların çalışma gücü kayıp oranları, Kurum sağlık kurulları tarafından Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinde belirlenen usul ve esaslara göre tespit edilecektir.
2- Kurum sağlık kurulunca, maluliyet taleplerinde sigortalının malul olup olmadığının veya kontrol muayenesi yapılmasına ihtiyaç olup olmadığı ile kontrol muayenesi süresi ve bakıma muhtaç olup olmadığının tespiti yapılacak, aylığa hak kazanma koşullarıyla ilgili olarak bir değerlendirme yapılmayacaktır. (10 yıllık sigortalılık süresi olup olmadığı)
3- Sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezlerinden gönderilen yazılarda, değerlendirmenin hangi maddelere göre yapılması isteniyorsa (506/53, 5510/25 ve 28/dördüncü, beşinci, yedinci ve sekizinci fıkraları ile 5510/94 -kontrol muayenesi) Kurumun ilgili sağlık kurulunca o maddelere göre değerlendirme yapılacaktır.
4- 5510 sayılı Kanunun 25. maddesine göre yapılan değerlendirmede sigortalıların malul sayılıp sayılmadıklarının tespiti yeterlidir. Ancak, 4 (b) sigortalıları için, yapılan değerlendirme sonucunda anılan maddenin ikinci fıkrasına göre “Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün % 60'ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya özrü sebebiyle malûllük aylığından yararlanamaz.” kararının verilmesi halinde, Kanunun 28. maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen prim gün sayısının bulunduğu tespit edilen sigortalıların dosyaları, söz konusu maddeye göre çalışma gücü kayıp oranı tespiti için Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığına gönderilecektir.
5- 5510 sayılı Kanunun 28. maddesinin dördüncü fıkrası (ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihte bu Kanuna göre malul olanlar) ile beşinci fıkrasına göre (çalışma gücü kaybı % 60'ın altında olanların çalışma gücü kayıp oranlarının %40-49, %50-59 arasında olup olmadığı) yapılan değerlendirmelerde, çalışma gücü kayıp oranlarının mutlaka belirtilmesi gerekmektedir. Çünkü söz konusu fıkralara göre 1/10/2008 tarihinden sonra tahsis talebinde bulunan 4 (b) sigortalılarının aylıkları hesaplanırken, aylık bağlama oranlarında esas alınacak prim gün sayıları, çalışma gücü kayıp oranlarına göre belirlenecektir.
Bahse konu Kanun maddesine göre çalışma gücü kayıp oranı tespit işlemleri Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığınca yapılacağından, sigortalıların bu taleplerine ilişkin dosyaları anılan Daire Başkanlığına gönderilecektir.
6- 5510 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinin birinci fıkrasında Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olan 4 (a) sigortalılarının ilk defa sigortalı olduğu tarihte malul olup olmadıklarının tespiti hallerinde, bunların maluliyet tespitlerinin 506 sayılı Kanunun mülga 53. maddesine göre yapılması gerektiğinden, Kurum sağlık kurullarınca değerlendirme bu çerçevede yapılacaktır.
7- 4 (b) sigortalılarının 5510 sayılı Kanunun 25. maddesi ile 28. maddesinin dördüncü fıkrasına göre ilk defa çalışmaya başladığı tarihte malul olup olmadığı konusunda Kurumun ilgili sağlık kurulunca karar verilirken, sigortalının 1479 sayılı Kanuna tabi olmadan önce diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi sigortalılığı bulunuyorsa, bunların ilk defa 1479 sayılı Kanuna tabi sigortalı olduğu tarihteki durumu değil, diğer sosyal güvenlik kanunları da dahil olmak üzere ilk defa sigortalı olduğu tarihteki durumu dikkate alınacaktır.
Buna göre, 4 (b) sigortalılarının maluliyet durumlarının değerlendirilmesinde 4 (a) sigortalılarında olduğu gibi ilk defa sigortalı oldukları tarihte 1479 sayılı Kanun dışında diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi olması halinde, ilk işe giriş tarihi olarak diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi oldukları tarih Kurumun ilgili sağlık kuruluna bildirilecektir.
Ancak, bu durum 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra maluliyet tesbiti talebinde bulunan sigortalılar için uygulanacaktır. Kanunun yürürlük tarihinden önce malullük sigortası yönünden sevk talebinde bulunmuş 4 (b) sigortalılarının ilk işe giriş tarihleri, 1479 sayılı Kanuna tabi oldukları tarih olarak Kurumun ilgili sağlık kuruluna bildirilecektir.
8- 5510 sayılı Kanunun 28. maddesinin sekizinci fıkrasında, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim gün sayılarının dörtte birinin, prim gün sayıları toplamına ekleneceği ve eklenen bu sürelerin emeklilik yaş hadlerinden de indirileceği öngörülmüştür. Bu haktan isteğe bağlı kadın sigortalılar da yararlanacaktır.
Kadın sigortalılar, çocuklarının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olup olmadıklarının tespiti için Kuruma müracaatlarını, sigortalılıkları devam ederken yapabilecekleri gibi emeklilik aşamasında da yapabileceklerdir.
Sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezlerince, kadın sigortalıların bakıma muhtaç malul çocuklarına ilişkin sağlık kurulu raporları değerlendirilmek üzere Kurumun ilgili sağlık kuruluna gönderilirken Ek-4’te yer alan üst yazıda; söz konusu çocukların hangi tarih itibariyle bakıma muhtaç olduğunun tespit edilebilmesi için tarih belirtilecektir. Bu tarih, çocuğun doğum tarihi de dikkate alınmak kaydıyla kadın sigortalının sigortalılık başlangıcının 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce olması durumunda 2008/Ekim, sigortalılık başlangıç tarihinin Kanunun yürürlük tarihinden sonra olması halinde ise, sigortalılık başlangıç tarihi olacaktır. Kurumun ilgili sağlık kurulunca da bu konuya özen gösterilerek çocuğun hangi tarih itibariyle başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğu, tarih belirtilmek suretiyle tespit edilecektir.
9- Kanunun yürürlük tarihinden önce malullük aylığı almakta iken kontrol muayenesi sonucu malullük durumu ortadan kalkan sigortalıların, yeniden mallullük durumlarının tespitine ilişkin talepleri sonucu temin edilen sağlık kurulu raporları, Kurum sağlık kurullarınca yeni hükümlere göre değerlendirecektir.
10- 2008 yılı Ekim ayı başından önce vefat eden sigortalıların hak sahibi malul çocuklarının bu tarihten sonra kontrol muayenesine gönderilmesi halinde, bunların maluliyet durumlarının tespiti eski hükümlere göre, Kanunun yürürlük tarihinden sonra vefat eden sigortalıların hak sahibi çocukların gerek ilk maluliyet durumlarının tespiti gerekse kontrol muayene işlemleri ise yeni hükümlere göre yapılacaktır.
D. DİĞER HUSUSLAR
1-Kanunun Yürürlük Tarihinden Sonra 4 (B) Kapsamına Alınan İsteğe Bağlı ve Topluluk Sigortasına Prim Ödeyen Sigortalıların Malullük Sigortası Yönünden Sevk İşlemleri:
Malullük sigortasında aylık bağlama işlemi sigortalının en son bulunduğu sigortalılık haline göre sonuçlandırılmaktadır. Diğer taraftan, 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce 506 sayılı Kanunun mülga 85. maddesine tabi isteğe bağlı sigortalılar ile mülga 86 ncı maddesine tabi topluluk sigortalıları Kanunun yürürlük tarihinden itibaren 4(b) sigortalısı sayılmışlar ve bunların sigortalılık hali 1/10/2008 tarihi itibariyle 4(b) olmuştur.
Söz konusu sigortalıların malullük sigortasından sevk talebinde bulunmaları halinde;
a) Fiziki birleşmeyi tamamlayan (tahsis servisleri birleştirilen) ünitelerde sigortalıların talebi alınacak ve sigortalı dosyasından 1800 prim gün sayısının kontrolü yapılmak suretiyle sevk işlemi yapılacaktır.
b) Fiziki birleşmenin tamamlanmadığı ünitelerde, sigortalının müracaatını;
- 4(a) sigortalılarının tahsis işlemlerini yapan servise yapması halinde, sigortalının sicil dosyası incelenerek hizmet süreleri ile dosyasındaki diğer belgelerin birer sureti ivedilikle 4(b) sigortalılarının tahsis işlemini yapan servise gönderilecek,
- 4(b) sigortalılarının tahsis işlemlerine bakan servise yapması halinde ise, 4(a) sigortalılarının tahsis işlemlerini yapan servisten sigortalının hizmet süreleri ve dosyasındaki diğer belgeler istenilecek,
sigortalının sevk işlemi en son 4(b) sigortalısı olması nedeniyle 4(b) sigortalılarının tahsis işlemini yapan servis tarafından sonuçlandırılacaktır.
Sevk işlemi sonucu sigortalının ilgili sağlık kuruluşundan alınan raporu yine 4(b) sigortalılarının tahsis işlemini yapan servis tarafından Kurum ilgili sağlık kuruluna intikal ettirilecektir. Ancak, söz konusu sigortalıların 4(b) kapsamına alınması 1/10/2008 tarihi itibariyle olmakla birlikte, Kurumun ilgili bölge sağlık kuruluna ilk işe giriş tarihi, 4(b) kapsamına alındıkları 1/10/2008 tarihi değil, bundan önceki sigortalılık başlangıç tarihleri bildirilecektir. Sigortalının malul sayılması halinde, Sigortalı Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığının 30/03/2009 tarihli toplu yazısında belirtildiği şekilde tescil işlemleri sonuçlandırılacak ve 1/10/2008 sonrası hizmetler de dikkate alınmak suretiyle Bağ-Kur aylık bağlama sisteminden tahsis işlemi sonuçlandırılacaktır.
2-Malullük Sigortasından Sevk İşlemi Yapılan Sigortalıların Hizmet Borçlanmaları:
Malullük sigortasından sevk işleminin yapılabilmesi için gerekli olan 1800 prim gün sayısı koşulunu hizmet borçlanması ile yerine getiren sigortalıların bu taleplerinin alınması, bunların masraflarının kendileri tarafından karşılanması nedeniyle sevk işlemi için yeterli bulunmaktadır.
Diğer taraftan, bu şekilde sevk işlemi yapılan sigortalıların hizmet borçlanmaları için tebligatları bekletilmeyecek ve borç tebliğleri yapılacaktır. Hizmet borçlanma talebiyle birlikte tahsis talebinde de bulunan sigortalıların borçlanma bedelini tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde ödememeleri halinde borçlanma işlemi iptal olacağından, hizmet borçlanması ile aylığa hak kazanacak sigortalıların bu şekilde tahsis talep tarihinden sonra yeniden borçlanma talebinde bulunup, borçlanma bedelini ödemeleri halinde, bunlardan yeni tahsis talep dilekçesi alınmadan aylık bağlama işlemleri sonuçlandırılmayacaktır.
3- Kontrol Muayene İşlemleri:
Sigortalının isteği veya Kurumca yaptırılan kontrol muayenesinde yeniden tespit edilecek malullük durumuna göre, malullük aylığı yeni malullük durumuna esas tutulan raporun tarihini takip eden ödeme dönemi başından başlanarak artırılacak, azaltılacak veya kesilecektir.
Kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten başlayarak;
-Üç ay içinde yaptıran ve malullük durumunun devam ettiği tespit edilenlerin aylığı, kesildiği tarihten,
-Üç ay geçtikten sonra yaptıran ve malullük durumunun devam ettiği tespit edilenlerin aylığı, rapor tarihinden sonraki ay başından,
başlanarak yeniden bağlanacaktır.
Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başına kadar kabul edilebilir bir özrü olmadığı halde kontrol muayenesini yaptırmayan sigortalının malullük aylığı, kontrol muayenesi için belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilecektir. Ancak, Kurumun yazılı çağrısı üzerine kontrol muayenesi tarihinden önce en az 45 gün içinde sevk için başvuruda bulunmak kaydıyla gelir ve aylıkların kontrol muayene tarihine göre durdurulması dört aya kadar Kurumca ertelenecektir. Bu işlemlere ilişkin örnekleri gösterir tablo Genelge ekinde (Ek-6) bulunmaktadır.
Sigortalıların kontrol muayene tarihlerini öteleme işlemi 4 (a) sigortalıları açısından revize edilmiş olup, “g cics”, “OD00”, “N. Kontrol Muayene Giriş İşlemleri” menüsünden girilmek suretiyle yapılacak ve kontrol muayene tarihi 4 ay ileriye ötelenecektir. Mevcut programda yer alan diğer kontroller kaldırılmıştır.
4(b) sigortalıları açısından, ikinci karar programlarından girilmek suretiyle kontrol muayene tarihi alanına 4 ay ileri bir tarih yazılacaktır.
4- Malullük Aylıklarının Üçüncü Kişilere Rücu Edilmesi
5510 sayılı Kanunun 39. maddesinde; üçüncü bir kişinin kastı nedeniyle malul olan sigortalıya, bu Kanun uyarınca bağlanacak aylığın başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısının Kurumca zarara sebep olan üçüncü kişilere rücu edileceği öngörülmüştür.
Kanun hükmünde, üçüncü kişilerin kasıtlı hareketinin bulunması halinde Kuruma rücu hakkı doğduğu belirtildiğinden, kasıtlı harekete ilişkin mahkeme kararının bulunmaması halinde, kasıt durumunun tespiti mutlaka Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılacaktır.
Buna göre, Kurumca hazırlanan tahsis talep ve beyan taahhüt belgesinde “8- Ölüm veya Malul Kalmasında Üçüncü Kişilerin Kastı Var Mı ?” bölümünün sigortalı tarafından işaretlenmesi veya Kurumca böyle bir araştırmaya gerek görülmesi hallerinde, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca düzenlenecek rapora göre rücu işlemi yapılacaktır.
Malullük hali, kamu görevlilerinin veya er ve erbaşlar ile kamu idareleri tarafından görevlendirilen diğer kişilerin vazifelerinin gereği olarak yaptıkları fiiller sonucu meydana gelmiş ise, bu fiillerden dolayı haklarında kesinleşmiş mahkûmiyet kararı bulunanlar hariç olmak üzere, sigortalılara yapılan ödemeler veya bağlanan aylıklar için Kurumca, kurumuna veya ilgililere rücu edilmeyecektir.
5- 4 (a) ve (b) sigortalılarından geçirdiği iş kazası veya tutulduğu meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını kaybettiği Kurum sağlık kurullarınca tespit edilenlere malullük aylığı bağlanması için yeni bir sağlık kurulu raporu istenmeyecektir. Ancak, bunlardan malullük aylığının başlayacağı tarihten önce kontrol muayenesi sonucu iş göremezlik derecesi %60’ın altına düşenlere malullük aylığı bağlanmayacaktır.
6- Sakatlığı Nedeniyle Vergi İndiriminden Yararlananlar:
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olanlardan; sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlandığı Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra tespit edilen sigortalıların 506 sayılı Kanunda öngörülen aylığa hak kazanma koşulları, 5510 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinin ikinci fıkrasında aynen korunmuştur.
Geçici 10. maddenin ikinci fıkrasında belirtilen ve sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananların sevk ve kontrol muayene işlemleri mülga 506 sayılı Kanun uygulamasında olduğu şekilde yapılmaya devam edilecektir. Diğer bir ifadeyle, bunların ilk sevk işlemleri yine Maliye Bakanlığının ilgili birimi (vergi daireleri, defterdarlıklar) tarafından yapılacak ve sağlık kurulu raporları Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü Merkez Sağlık Kurulu tarafından “Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre değerlendirilecektir. Bunların kontrol muayenelerine gönderilmeleri yine Kurumumuz tarafından yapılacak ancak sağlık kurulu raporları yine değerlendirilmek üzere Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kuruluna gönderilecektir. Sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananların sağlık kurulu raporları Kurum sağlık kurullarına gönderilmeyecektir.
7- Eski Sigortalılardan Malullük Aylığı Almakta İken Yeniden Çalışmaya Başlayanlar :
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce malullük aylığı bağlanmış olan sigortalılardan, Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra çalışmaya başlaması nedeniyle aylıkları kesilenlerin, işten ayrılarak yeniden tahsis talebinde bulunmaları halinde bunların kontrol muayenesine tabi tutulması gerekmektedir. Sigortalının malullük hali, Kuruma sevk talebinin 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra olması nedeniyle yeni hükümlere göre tespit edilecek ve malul olduğu anlaşılan sigortalıya aylık yeniden hesaplanarak bağlanacaktır. Ancak, sigortalının aylığa hak kazanma koşullarını ikinci talebinde yerine getirmiş olup olmadığına bakılmayacaktır. (506 sayılı Kanuna göre 5 yıllık sigortalılık süresi ve ortalama 180 günden aylık bağlanmış ise ve 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden itibaren yeniden tahsis talebinde bulunduğunda 10 yıllık sigortalılık süresi veya 1800 gün yerine gelmeyebilir.) Malullük hali devam eden sigortalının aylık alma hakkı sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı yönünden kazanılmış hak niteliğinde olduğundan, malullük aylığı bağlanması için gerekli olan şartların sonradan değişmiş olması aylığın kesilmesini gerektirmemektedir.
Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim.
Ekler:
Ek 1: Sevk Talep Yazısı
Ek 2: Sigortalılar İçin Sevk Yazısı
Ek 3: Hak Sahibi Çocuklar İçin Sevk Yazısı
Ek 4: Kurum Sağlık Kuruluna Gönderilecek Üst Yazı
Ek 5:Bölge Sağlık Kurullarını Gösterir Liste
Ek 6: Kontrol Muayene İşlemlerine İlişkin Tablo
_______________________________________________________________________
(*) 2011/58 sayılı Genelge ile 22.07.2011 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.