T.C.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI

Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Tarih : 24.05.2019

Sayı : 15591373-010.06-E.7934807

Konu : Türkiye - Macaristan Sosyal Güvenlik Anlaşması

GENELGE

2019/13

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Macaristan Hükümeti Arasında 24 Şubat 2015 tarihinde Budapeşte'de imzalanan ve 24 Ağustos 2017 tarihli ve 30164 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Güvenlik Anlaşması (EK-1) 1 Nisan 2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anlaşmanın Uygulanmasına İlişkin İdari Anlaşma da (EK-2) aynı tarihte yürürlüğe girmiştir.

Anlaşmanın uygulanmasına ilişkin iş ve işlemler aşağıda açıklanmıştır.

1. Kavramlar

Bu Genelgede geçen:

1. Anlaşma: Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Macaristan Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşmasını,

2. İdari Anlaşma: Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Macaristan Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Anlaşmasının Uygulanmasına İlişkin İdari Anlaşmasını,

3. Yetkili Makam: Anlaşmanın 2. maddesinde belirtilen mevzuatla düzenlenmiş sosyal güvenlik rejimlerinden sorumlu Bakanlar, Bakanlıklar ve ilgili Makamları,

4. İrtibat Kurumları: Yetkili makamlar tarafından Anlaşmanın uygulanmasına yönelik ilişkileri yürütmekle görevlendirilmiş kurumları,

5. Yetkili Kurum: Anlaşmanın 2. maddesinde belirtilen mevzuatın uygulanmasından ve/veya yardımların sağlanmasından sorumlu kurum veya kurumları,

6. Akit Taraflar: Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ve Macaristan Hükümetini ifade etmektedir

2. Genel Açıklamalar

Anlaşma; Genel Hükümler, Uygulanacak Mevzuata İlişkin Hükümler, Yardımlara İlişkin Hükümler, Çeşitli Hükümler ile Geçici ve Son Hükümler olmak üzere 5 (beş) bölümden oluşmaktadır.

Anlaşmanın 2. maddesine göre, maddi uygulama bakımından Anlaşma; Ülkemiz açısından malullük, yaşlılık, ölüm, iş kazası ve meslek hastalıkları, işsizlik sigortaları ile genel sağlık sigortası kapsamında hastalık ve analık yardımlarını kapsamaktadır. Ancak hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına çalışanlar için işsizlik sigortası, kamu idarelerinde çalışanlar açısından iş kazası ve meslek hastalıkları ile işsizlik sigortaları hükümleri uygulanmayacaktır.

Anlaşmanın 3. maddesine göre, Anlaşma sigortalılık esasına dayalı olup, Türkiye bakımından 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bendine göre sigortalı sayılanlar ile bunların aile bireylerini kapsamaktadır.

Anlaşmanın 7. maddesine göre, Akit Taraflardan birinde yardımlara hak kazanma ya da yardım miktarı üzerinde değişikliğe sebep olabilecek bir vakanın gerçekleşmesi durumunda, diğer Akit Taraf bu vakayı kendi ülkesinde geçmiş gibi dikkate alacaktır.

Anlaşmanın 8. maddesine göre Akit Taraf sigortalıları, istihdam edildikleri Akit Taraf mevzuatına tabidirler. Ancak bu kişilerin diğer Akit Taraf ülkesinde geçici görevlendirilmeleri ya da geçici olarak faaliyetlerini diğer Akit Taraf ülkesinde nakletmeleri durumunda Anlaşmanın 9. maddesine göre 24 ayı geçmemek üzere aynı Akit Tarafın mevzuatına tabi kalırlar. Akit Tarafların mutabık kalmaları durumunda, bu süre en fazla 60 aya kadar uzatılabilir. Kamu görevlileri ya da Akit Taraflardan birinin mevzuatına göre öyle kabul edilen kimseler, geçici olarak diğer Akit Tarafta çalıştıkları sürece de istihdam edildikleri Akit Taraf mevzuatına tabidirler.

Ülkemiz açısından Anlaşmanın 15 inci maddesine göre sağlık uygulaması, bulunma durumunda;

1. Bir işin ifası için işvereni tarafından geçici olarak Macaristan'a gönderilenler, Türkiye'de bağımsız çalışmakta iken faaliyetine geçici olarak Macaristan'da devam edecek olanlar ve Macaristan'a görevli olarak gönderilen kamu görevlileri ile bunların aile bireyleri görev süresi boyunca,

2. Kurumun onayı alınmak şartıyla, Türkiye'de tedavi görmekte iken bu tedavisine devam etmek üzere Macaristan'a dönen sigortalı ve bunların beraberlerindeki aile bireylerini geçici iş göremezlik süresi boyunca,

3. Türkiye'de istihdam edilen uluslararası taşımacılık personelinden, taşımacılık işi nedeniyle geçici olarak Macaristan'da bulunanları görev süreleri boyunca,

4. Macaristan'daki elçilik ve konsolosluklarda çalışanlardan Türk mevzuatına tabi kalmayı tercih edenleri ve bunların beraberlerindeki aile bireylerini görev süreleri boyunca,

5. İş kazası ya da meslek hastalığı nedeniyle kendisine gelir bağlananlardan Macaristan'da geçici bulunanları geçici bulundukları süre boyunca,

kapsamaktadır.

Anlaşmanın 17. maddesi gereği hem Türkiye'den hem de Macaristan'dan gelir veya aylık alanların sağlık yardımları, ikamet ettikleri Akit Taraf ülkesinin yetkili kurumunca karşılanacaktır. Akit Taraflardan yalnızca birinden aylık almakta iken, diğer Akit Tarafta ikamet edenler ve beraberlerinde İkamet eden aile bireylerinin sağlık yardım masrafları aylığı ödeyen Akit Tarafın yetkili kurumu tarafından karşılanacaktır. Diğer yandan Anlaşmanın 20. maddesi gereğince Kurum mevzuatına göre kendisine iş kazası ya da meslek hastalığı nedeniyle gelir bağlanmış olanlardan Macaristan'da ikamet edenlerin sağlık yardım masrafları Kurumca karşılanacaktır.

Akit Taraflardan birinde sigortalı olarak çalışan bir kişinin diğer Akit Taraf ülkesinde ikamet eden bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sağlık yardım hakları Anlaşma kapsamında değildir.

Anlaşmanın 23. maddesine göre, bir Akit Tarafın mevzuatına göre yardımlara hak kazanmada diğer Akit Tarafta tamamlanan prim ödeme gün sayıları aynı zamana rastlamamak kaydıyla birleştirilecektir. Ancak, Akit Taraflardan birinin mevzuatına göre prim ödeme gün sayısının o Akit Taraf mevzuatına göre aylığa hak kazanmaya yeterli olması halinde süre birleştirmesi yapılmayacaktır.

Anlaşmanın 27. maddesine göre, Akit Taraflardan birinin mevzuatına göre 1 (bir) yıldan az prim ödeme gün sayısının bulunması durumunda o ülke mevzuatına göre malullük, yaşlılık ve ölüm yardımları yapılmayacaktır. Ancak, aylığı bağlayacak olan Akit Taraf, diğer Akit Tarafta geçen 1 yıldan az süreleri kendi mevzuatına göre geçmiş süre olarak dikkate alacaktır.

Anlaşmanın 24.maddesine göre, her iki Akit Taraf mevzuatına göre sigortalılık sürelerinin birleştirilmesi durumunda da aylığa hak kazanılamaması durumunda, Akit taraflardan birinin üçüncü bir ülke ile imzalamış olduğu ikili sosyal güvenlik anlaşmasında aksine bir hüküm bulunmaması şartıyla, bu ülkelerdeki sigortalılık süreleri de dikkate alınarak aylığa hak kazanma durumu tespit edilecektir.

Anlaşmanın 44. maddesinin 2. fıkrası gereğince Anlaşmanın yürürlük tarihinden önce geçmiş olan sigortalılık süresi veya gerçekleşmiş herhangi bir yasal durum Anlaşma uygulamasında dikkate alınacaktır.

Anlaşmanın yürürlüğe girdiği 1 Nisan 2018 tarihinden önce, gün sayısı koşulu yerine gelmediğinden aylık talepleri reddedilenlerin, Anlaşmanın yürürlük tarihi itibariyle 24 ay içerisinde müracaat etmeleri ve gün sayısı koşulunun Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarih itibari ile yerine gelmesi durumunda 1 Nisan 2018 tarihini takip eden ay başından itibaren aylıkları bağlanacaktır.

Anlaşma süresiz olarak yürürlükte kalacak olup taraflardan birinin Anlaşmayı feshetmesi halinde Anlaşma hükümleri, Anlaşmanın son geçerlilik tarihine kadar hak kazanılan yardımlar için uygulanmaya devam edilecektir.

3. Formülerler

İdari Anlaşmanın 11. maddesi gereğince, Anlaşmanın uygulanmasında kullanılmak üzere Türkçe ve Macarca olmak üzere 20 adet formüler ihdas edilmiştir. Formülere İlişkin Açıklamalar (EK-3) Genelge ekinde yer almaktadır. Türk tarafınca düzenlenecek olan formülerin rumuzu TR/HU; Macaristan tarafınca düzenlenecek olan formülerin rumuzu HU/TR'dir. Genelge ekinde açıklamaları yer alan formüler, Kurum intranet sayfasında "Kurumsal/ Dokümanlar/ Yurtdışı/ Formüler" bölümünde yayınlanmıştır.

Macaristan yetkili kurumu tarafından, Kuruma faks, e-posta ya da diğer elektronik ortamlarda gönderilen ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş olan sağlık yardım hakkı formüleri reddedilmeyecek, sigortalı ya da aylık veya gelir sahibi tarafından doldurularak imzalanacak, "Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri/Anlaşmaları Kapsamında Sağlık Yardımı Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi" (EK- 4) ile birlikte kabul edilerek işleme alınacaktır.

4. Anlaşmanın Uygulanması Hakkındaki Diğer Hususlar

Anlaşmanın 37. maddesi gereğince, Kuruma yapılması gereken bir başvurunun Macaristan yetkili kurumuna yapılması durumunda, Macaristan yetkili kurumuna başvurunun yapıldığı tarih, Kurumca başvuru tarihi olarak esas alınacaktır. Aynı madde gereğince Macaristan yetkili kurumuna Kurum aracılığıyla yapılan başvurular geciktirilin eksizin Macaristan yetkili kurumuna gönderilecektir.

Vekil aracılığı ile başvuruda bulunulması durumunda vekaletnamede gelir/aylık ve sağlık yardımları talebi hakkında vekalet verildiğine dair ibarenin bulunması gerekmektedir. Bu ibare bulunmayan vekaletnameler kabul edilmeyecektir.

Sağlık yardım formülerlerinin gönderilmesi, talep edilmesi ve geçici görevlendirmelerle ilgili işlemler dışında Macaristan yetkili kurumları ile yapılacak bütün yazışmalar Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü (EHGM) tarafından gerçekleştirilecektir. Macaristan İrtibat kurumlarının adreslerini gösterir liste (EK-5) ekte yer almaktadır.

Macaristan'da çalışması bulunanlardan, 5510 sayılı Kanunun 4/1 (a) ve 4/1 (c) kapsamındaki sigortalıların ya da ölümü halinde hak sahiplerinin Anlaşma kapsamında aylık talepleri bulunması durumunda Türkiye'deki prim ödeme gün sayısı müstakil aylık bağlanmasına yeterli olsa bile, tahsis işlemi gerçekleştirilmek üzere talepleri EHGM'ye gönderilecektir. Kanunun 4/1(b) kapsamındaki sigortalıların tahsis işlemleri sosyal güvenlik il müdürlükleri / sosyal güvenlik merkezleri tarafından gerçekleştirilecektir.

Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim.

EKLER:

1. Sosyal Güvenlik Anlaşması (25 sayfa)

2. İdari Anlaşma ( 6 sayfa)

3. Anlaşmanın Uygulanmasında Kullanılacak Formülerlerin Açıklamaları (12 sayfa)

4. Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri/Anlaşmaları Kapsamında Sağlık Yardımı Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi (1 sayfa)

5. Macaristan İrtibat Kurumlarının Yazışma Adresleri (1 sayfa)