Tarih : 28.11.2013
Konu : Sosyal güvenlik sözleşmeleri
uygulamaları
Ülkemizin akdettiği
sosyal güvenlik sözleşmelerine/anlaşmalarına göre yürütülen işlemler bundan
böyle aşağıdaki şekilde gerçekleştirilecektir.
1- Bir yıldan az süreler
Ülkemizde geçen
sigortalı çalışma süresi;
a)
Arnavutluk, Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Hırvatistan, Kanada, Kebek, Lüksemburg ve Romanya uygulamalarında 1 yıldan,
b)
Azerbaycan, Bosna Hersek, Danimarka, Gürcistan, Makedonya ve Norveç
uygulamalarında 12 aydan,
c)
İsviçre uygulamasında 12 ay veya 360 günden,
d)
KKTC uygulamasında 360 günden,
e)
İngiltere uygulamasında ise 180 günden
az olan dosyalarda bu sürelere istinaden
hiçbir aylık bağlanmayacaktır.
Sözleşme/anlaşma
kapsamında yürütülen işlemler ile yurtdışı borçlanma işlemlerinin ayrı ayrı
değerlendirilmesi gerektiğinden ve yukarıda sözü edilen süreler tasfiye
olmadığından, bu süreler sözleşmeli ülkelerin her hangi bir aylık bağlayıp
bağlamadığına bakılmaksızın, gerek yurt içi gerekse yurt dışı borçlanmalarında
değerlendirilecektir.
Örnek: Türkiye’de 01.11.1978-31.07.1979
tarihleri arasında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında 270 prim ödeme
gün sayısı olan ve Avusturya’dan yaşlılık aylığı talebinde bulunan sigortalının
bu çalışmasına istinaden sözleşmeye göre aylık bağlanmayacaktır. Ancak
sigortalının 3201 sayılı “Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında
Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından
Değerlendirilmesi Hakkında Kanun”a göre yurt dışı borçlanması talebinde
bulunması halinde 270 olan prim ödeme gün sayısı dikkate alınarak yurt dışı
borçlanması, Kanunun 4/1-(a) kapsamında sonuçlandırılacaktır. Her türlü tahsis
talebinde 270 olan prim ödeme gün sayısı borçlanılan sürelerle birlikte
değerlendirilecektir.
2-
Tek taraflı bağlanan malullük aylıkları
Malullük aylığı tek
taraflı olarak uygulanan
Belçika, Fransa, Hollanda ve İsviçre
sözleşmelerine/anlaşmalarına göre akit ülkelerce malullük aylığı bağlanmış
dosyalarda ülkemizdeki sigortalılık sürelerinin asgari sigortalılık
sürelerinden fazla olması halinde dahi ülkemizden malullük aylığı
bağlanmayacaktır. Ancak bu dosyalardaki yaşlılık aylığı talepleri akit ülkenin
malullük aylığını yaşlılık aylığına dönüştürmesini beklemeden işleme
alınacaktır.
Ayrıca bu süreler
yaşlılık aylığı bağlanması ile gerek yurt içi gerekse yurt dışı
borçlanmalarında statünün belirlenmesinde hesaba dahil
edilecektir.
Örnek: İsviçre’de
çalışırken maluliyet aylığı talebinde bulunan sigortalının, 01.04.1983-31.12.1992
tarihleri arasında ülkemizde 5510 sayılı Kanunun 4/1-(b) kapsamında geçen 3510
günlük hizmeti, Türkiye-İsviçre Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümleri uyarınca
İsviçre maluliyet aylığında değerlendirilmek üzere İsviçre sigorta kurumuna
bildirilecektir. Sigortalının malullük aylığı talebi Kurumca incelenmeyecek ve
bu sürelere istinaden ülkemizden malullük aylığı bağlanmayacaktır. Ancak,
ilgilinin Sözleşmeye göre yaşlılık aylığı talebinde bulunması durumunda 3510
günlük hizmeti İsviçre’de geçen hizmetleri ile birleştirilerek Kanunun 4/1-(b)
kapsamında aylık talebi sonuçlandırılacaktır.
3-
Ülkemizdeki prim ödeme süreleri ile akit ülkelerdeki sürelerin çakışması
Sosyal güvenlik
sözleşmesi akdedilmiş ülkelerdeki sigortalılık süreleri ile çakışan ülkemizdeki
prim ödeme süreleri, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları
tarafından düzenlenen raporlara istinaden yapılan tespitler dışında iptal
edilmeyecektir. Bu sürelerle çakışan yurt dışı süreleri 3201 sayılı “Yurtdışında Bulunan
Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri
Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun”a göre borçlandırılmayacaktır.
Bu süreler,
sözleşmeye göre tahsis işlemlerinde 1 ay için 30, 1 yıl için 360 günü
geçmeyecek şekilde yurtdışı süreleri ile birleştirilecektir. Hizmet
birleştirmesi sonucunda 1 aydan veya 1 yıldan fazla olan süreler akit
ülkelerdeki sürelerden düşülecektir.
Örnek: Almanya hizmet
cetveline göre 01.01.1981-31.12.2010 tarihleri arasında Almanya’da fiilen
çalışan sigortalının ülkemizde de 01.07.1990-30.06.1991 tarihleri arasında 360
gün çalışması bulunmaktadır.
Sigortalının 360
gün sigortalı çalışması geçerli sayılacaktır. Buna göre ilgilinin
Türkiye-Almanya Sosyal Güvenlik Sözleşmesine göre yapılacak işlemlerde
sigortalılık süreleri;
1990 yılı için;
Almanya 01.01.1990-30.06.1990 süresinde 180, Türkiye 01.07.1990-31.12.1990
süresinde 180 olmak üzere toplam 360 gün,
1991 yılı için;
Türkiye 01.01.1991-30.06.1991 süresinde 180, Almanya 01.07.1991-31.12.1991
süresinde 180 olmak üzere toplam 360 gün,
olarak alınacaktır.
4-
Sözleşme aylıklarında tercih hakkı
Belçika ve İngiltere
uygulamalarında, tercih durumu değerlendirilmeden sigortalının hak ettiği en
yüksek müstakil ya da sözleşme aylığı ödenecektir. Ancak daha sonra
sigortalının tercihini diğer aylık için kullanması halinde karar tashihi
yapılacaktır.
Örnek: Türkiye-Belçika
Sosyal Güvenlik Sözleşmesine göre yaşlılık aylığı talebinde bulunan
sigortalının Türkiye’de, Kanunun 4/1- (a) kapsamında 3800 gün; Belçika’da ise
4500 gün olmak üzere toplam 8300 gün çalışması bulunmaktadır. Bu durumda
sigortalı müstakil olarak 985,02 TL; Sözleşmeye göre ise 985,02X3800/8300= 450,97 TL aylık hak etmektedir.
Bu durumda,
sigortalının tercihi beklenilmeden yüksek olan 985,02 TL tutarındaki müstakil
aylığı bağlanacak ve ödenmesine başlanılacaktır. Ancak sigortalının, daha sonra
aylık tercihini sözleşme aylığı yönünde kullanması halinde karar tashihi
yapılarak sözleşme aylığı bağlanacaktır.
Genelge hükümleri
yayımı tarihinden sonra yürürlüğe girecek sosyal güvenlik
sözleşmeleri/anlaşmaları için de uygulanacaktır.
Bu Genelge ile
yapılan düzenlemeler Genelgenin yayımlandığı tarihten itibaren geçerlidir.
Ancak tahsis ya da borçlanma işlemleri sonuçlanmış dosyalar hariç, yayım
tarihinden itibaren yapılacak işlemler Genelge hükümlerine göre
sonuçlandırılacaktır.