Tarih : 02.07.2013
Konu : Tarımsal
kesinti uygulaması
1- Genel
Açıklamalar
Bilindiği
üzere, 5510 sayılı Kanunun “Primlerin ödenmesi” başlıklı 88. maddesinin 12.
fıkrasında; “4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi
kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların prim borçlarını,
sattıkları ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek şartıyla %1 ila %5
oranları arasında olmak üzere kesinti yapılmak suretiyle tahsil etmeye Kurum
yetkilidir” hükmüne yer verilmiştir.
12.5.2010
tarihli ve 27579 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin
“Sigorta primlerinin ödenme süresi ve erken ödeme” başlıklı 108. maddesinin
beşinci fıkrasında ise “Kurum, Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş
olanların prim borçlarını, diğer tahsilat yolları dışında, sattıkları tarımsal
ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek kaydıyla %5 oranında kesinti
yaptırmak suretiyle tahsil eder. Kurum bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul
ve esasları tebliğ ile belirler.” hükmü, 17.4.2012 tarihli ve 28267 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 16. maddesiyle; “Kurum, Kanunun 4. maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak
tescil edilmiş olanların prim borçlarını, diğer tahsilat yolları dışında,
sattıkları tarımsal ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek kaydıyla kesinti
yapmaya, kesinti oranını % 5 oranına kadar belirlemeye yetkilidir. Kurum bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları
tebliğ ile belirler.” şeklinde değiştirilmiş
olup, uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleyen Tebliğ 1.3.2013 tarihli ve
28574 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Resmi Gazetede
yayımlanan Tebliğde yer alan tarımsal kesinti uygulamalarına ilişkin olarak
Kurum personeli ve kesinti sorumluları tarafından yerine getirilmesi gereken
hususlar aşağıda detaylarıyla birlikte açıklanmıştır.
2- Tarımsal
Kesinti Yapacak Olanlar
Tarımsal faaliyette
bulunanlardan satın aldıkları ürün bedelleri üzerinden kesinti yapmakla yükümlü
olan gerçek ve tüzel kişiler aşağıda gösterilmiştir.
a) Kamu kurum ve
kuruluşları ile kamuya ait ticari işletmeler
b) Kamu iktisadi
teşebbüsleri
c) Sair kurumlar
(kooperatif, birlik ve diğer kurumlar)
d) Ticaret şirketleri
e) İş ortaklıkları
f) Dernekler
g) Vakıflar
h) Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri
ı) Zirai kazançlarını,
bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler
i) Gerçek gelirlerini
beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı
3-
Sattıkları Ürünlerden Kesinti Yapılacak Olanlar
5510 sayılı Kanunun 4.
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında
sigortalı olarak tescil edilmiş olanların, prim borçları olup olmadığının
hazırlanan program aracılığı ile sorgulanmasından sonra prim borçları olması
halinde sattıkları ürünün brüt tutarı üzerinden prim borcunu geçmeyecek şekilde
kesinti yapılacaktır.
4-
Sattıkları Ürünlerden Kesinti Yapılmayacak Olanlar
Yapılan sorgulama
sonucunda, 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin
(4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olmakla birlikte prim borcu
olmayanlar ile prim borcunu yapılandırmış ya da taksitlendirmiş olanlardan,
5510 sayılı Kanunun 4.
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamı
dışındaki çalışmalarından dolayı sigortalı olanlardan,
5510 sayılı Kanun ile bu
Kanundan önce yürürlükte olup mülga kanunlar kapsamında taraflarına emeklilik,
yaşlılık ve malullük aylığı bağlanmış olanlardan,
Kuruma başvurarak
“Tarımsal Kesinti Muafiyet Belgesi” almış olanlardan,
satın alınan ürün bedellerinden tarımsal kesinti
yapılmayacaktır.
5- Kesinti
Oranı
Kesinti yapmakla yükümlü
olan gerçek ve tüzel kişiler, tarımsal faaliyette bulunanlardan satın aldıkları
ürün bedelinin brüt tutarı üzerinden prim borçlarına mahsuben ve borç tutarını
geçmemek şartıyla 1.1.2014 tarihine kadar %1 bu tarihten sonra yapılacak
alımlarda ise %2 oranında kesinti yapmak zorundadırlar.
Kesinti
yapmakla yükümlü olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından, tarımsal faaliyette
bulunanlara ürün bedeline mahsuben veya hesaben
yapılan ödeme ile avans verilmesi halinde, bu ödemelerden herhangi bir kesinti
yapılmaz, verilen avansın veya hesabın kapatılması sırasında ürün bedelinin
brüt tutarı üzerinden borç tutarını geçmemek şartıyla 1.1.2014 tarihine kadar %1
bu tarihten sonra yapılacak alımlarda ise %2 oranında kesinti
yapılır.
Tarımsal kesinti
işlemlerinde müstahsil makbuzunun düzenlendiği tarihte geçerli olan kesinti
oranı dikkate alınacaktır.
6- Tarımsal
Ürün Kesintisi Yapacak Olanların (Kesinti Sorumlusu) Tescili ve Şifre Verilmesi
Kesinti tutarlarının Kurum ve sigortalı hesaplarına
süresi içerisinde ve tam olarak intikali, tarımsal ürün satanlardan borçlu
olanların ve borç miktarlarının tespit edilmesi, tarımsal kesintiden muaf
olanların tespiti ile yanlış ve yersiz olarak yapılmış kesinti tutarlarının hak
sahiplerine iadesi konularında uygulamayı kolaylaştıran, suiistimali ve
mükerrerliği engelleyen, zaman ve emek israfının önüne geçerek iş ve işlemlerin
daha doğru ve kontrol edilebilir hale gelmesini sağlayan e-Kesinti bilgisayar
programı hazırlanarak işletime açılmıştır.
Tarımsal kesinti
konusunda Kurumumuz tarafından yapılması gereken işlemleri gerçekleştirecek
personele ünitelerce Meyet yetki sistemi üzerinden “GüvenceTevkifat” yetkisi talep edilecektir. Verilen bu
yetkiden sonra Kurum personelimizin “Güvence” programında yer alan “Tarımsal
Kesinti İşlemleri” bölümü açılacak ve işlemler bu ekran aracılığı ile
yapılacaktır.
Kesinti sorumluları
e-Kesinti programı aracılığı ile bildirim listelerini gönderebilmek için sosyal
güvenlik il müdürlüklerine/sosyal güvenlik merkezlerine (EK-1)‟deki
“Kullanıcı Kodu ve Geçici Kullanıcı Şifresi Başvuru Formu” ve bu formda
belirtilen belgelerle başvururlar.
Kurum ünitelerine
e-Kesinti kullanıcı kodu ve şifresi almak için müracaat eden kesinti
sorumlularının tescil işlemi Güvence Programı içerisinde yer alan “Tarımsal
Kesinti İşlemleri” bölümündeki “Tescil Giriş” paneli aracılığı ile yapılır.
Tescili yapılan kesinti sorumlularına 12 rakamdan oluşan kesinti sorumlusu
sicil numarası verilir. Kesinti sorumlusu sicil numarası, tüzel kişilerde Vergi
Kimlik Numarası, gerçek kişilerde T.C. Kimlik Numarası kullanılarak
oluşturulur. Her kesinti sorumlusuna bir tane sicil numarası verilebilir ve
vergi dairesinin bağlı olduğu yerdeki Kurum ünitesi ile ilişkilendirilir.
Dolayısıyla bir Vergi Kimlik Numarası ya da T.C. Kimlik Numarası sadece bir
sicil numarası üretilmek için kullanılabilir. Kesinti sorumlusunun işlemlerinin
takibi Kurumun bu ünitesi tarafından yapılır.
Ancak,
Toprak Mahsulleri Ofisi, Çay-Kur Genel Müdürlüğü ve Türkiye Şeker Fabrikaları
A.Ş. gibi Türkiye genelindeki tüm fabrikaları tek vergi kimlik numarası ile
faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki
kuruluşlara aynı vergi kimlik numarasının altında birden fazla sicil numaraları
üretilerek bu kesinti sorumlularının faaliyet gösterdiği yerdeki Kurum ünitesi
ile ilişkilendirilmesi sağlanır.
Bu işlem, Güvence
Programı “Tarımsal Kesinti İşlemleri / Tescil Giriş” panelinde bulunan tüzel
kişilerin tescili bölümünde yer alan “Diğer Tüzel Kişiler” butonu işaretlenmek
sureti ile yapılır.
Kesinti sorumlusu sicil
numarası aynı zamanda kesinti sorumlusunun e-Kesinti programındaki kullanıcı
kodudur. Sicil numarasının ilk 7 rakamı kesinti sorumlusunun faaliyet
gösterdiği Kurum ünitesinin kodu, sonraki 5 rakamı ise sıralı sicil numarası
şeklindedir.
Başvurusu kabul edilip
tescili yapılan kesinti sorumlusu için bilgisayar programı ile üretilen
kullanıcı kodu ve geçici kullanıcı şifresi oluşturulur ve (EK-2)‟deki
“Kullanıcı Kodu ve Geçici Kullanıcı Şifresi Teslim Tutanağı” sistem tarafından
otomatik olarak düzenlenir. İki nüsha olarak düzenlenen tutanak işlemi yapan
memur ve kesinti sorumlusu ya da şifreyi teslim almaya yetki verilen kişi
tarafından imzalandıktan sonra ünite yetkilisi tarafından onaylanır ve bir
sureti Kurum ünitesinde kalır diğer sureti kesinti sorumlusu ya da yetki
verdiği kişiye teslim edilir.
Teslim tutanağı ile
verilen şifre geçici olup kesinti sorumlusu tarafından değiştirilmeden hiçbir
işlem yapılamaz.
Örnek: 066112000001 sicil numarasındaki;
- İlk
iki rakam (06) : İl trafik
kodunu,
-
Sonraki iki rakam (61) : MEYES bilgi
işlem kodunu,
-
Beşinci rakam (1) : Sigorta
işlemleri yapan ünitelerin kodunu,
-
Altı ve yedinci rakamlar (20) :
Sosyal güvenlik merkezi kodunu,
- Son
beş rakam (00001) : Sıra numarasını
ifade eder.
Buna göre; 066112000001
sicil numarası, Ankara İli, Haymana İlçesindeki sigorta işlemlerini yapan
sosyal güvenlik merkezine bağlı olarak faaliyet gösteren 00001 numaralı kesinti
sorumlusunu ifade eder.
Kesinti sorumlusuna ait
bilgilerde değişiklik ve güncelleme yapılabilir. Eğer kesinti sorumlusu başka
bir sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezi yetki alanına
taşınırsa, kesinti sorumlusunun ünitesi güncellenebilir. Güncelleme işlemi,
(Ek-1)‟deki “Kullanıcı Kodu ve Geçici Kullanıcı Şifresi Başvuru Formu”
doldurulmak suretiyle, kesinti sorumlusunun yeni ünitesi tarafından Güvence
Programı içerisinde yer alan “Tarımsal Kesinti İşlemleri” bölümündeki “Tescil
ve Şifre Güncelleme” paneli aracılığı ile yapılır. Güncelleme işlemi
yapıldığında kesinti sorumlusu sicil numarası değişmeyecek ancak yeniden geçici
şifre verileceğinden bu şifre kesinti sorumlusu tarafından değiştirilmeden
işlem yapılamayacaktır.
Üniteler tarafından
yanlış ve yersiz yapıldığı tespit edilen kesinti sorumlusu tescilleri, herhangi
bir bildirim yapılmadığı sürece “Tarımsal Kesinti İşlemleri” bölümündeki “Tescil
İptal” paneli aracılığı ile iptal edilebilecektir.
7- Kesinti
Muafiyet Belgesi Düzenleme
Kesinti muafiyet
belgeleri (EK-4), Güvence programı içinde „‟Tarımsal Kesinti
İşlemleri‟‟ menüsünün içinde yer alan Muafiyet Belgesi paneli
kullanılmak suretiyle iki şekilde düzenlenebilir.
7.1- Süresiz
Kesinti Muafiyet Belgesi:
Süresiz Kesinti Muafiyet
Belgesi 5510 sayılı Kanun ile bu Kanundan önce yürürlükte olup mülga kanunlar
kapsamında taraflarına emeklilik, yaşlılık ve malullük aylığı bağlanmış olanlara
verilir.
7.2- Süreli
Kesinti Muafiyet Belgesi:
a) Süreli Kesinti
Muafiyet Belgesi 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamı dışındaki çalışmalarından dolayı
sigortalılıkları devam edenlere,
b) 5510 sayılı Kanunun
4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında
sigortalı olmasına rağmen Kuruma prim ve prime ilişkin borçları olmayan
sigortalılar ile bu borçlarını ilgili kanunlara göre yapılandırmış veya taksitlendirmiş
olanlara,
c)
5510 sayılı Kanunun 6. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde belirtilen
tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; tarımsal faaliyette
bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin
masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, aynı Kanunda
tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu
belgeleyenlere,
d) 65 yaşını
dolduranlardan 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olmak istemediğini Kuruma
yazılı olarak bildirmiş olup, bu nedenle sigortalılık kapsamına alınmadığı
tespit edilenlere,
verilir.
Süreli muafiyet belgesi en fazla bir yıllık
süre ile geçerlidir. Ancak
muafiyet süresi içinde herhangi bir nedenle borçlu duruma gelen veya
sigortalılık statüsü değişerek Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olmak zorunda olanların
daha önce almış oldukları muafiyet belgeleri geçersiz olacağından alınan bu
belgeler, ilgili sigortalılar tarafından belgenin verildiği sosyal güvenlik il
müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine iade edilecektir.
Sigortalılar tarafından
iade edilen Kesinti Muafiyet Belgeleri güvence programı kullanılarak iptal
edilecektir.
8- Tarımsal
Kesinti Yapanlarca Hazırlanacak Belgeler ve Bu Belgelerde Yer Alması Gereken
Bilgiler
Tarımsal kesinti
sorumluları, kesinti tutarlarını Kuruma bildirmek için kesinti bildirim listesi
ve müstahsil makbuzu düzenlemek zorundadırlar.
Ürün alımı sırasında
tarımsal kesinti yapmak zorunda olan gerçek ve tüzel kişiler, söz konusu satın
alma işlemleri nedeniyle düzenlemek zorunda oldukları Kesinti Bildirim
Listelerine tarımsal faaliyette bulunanların;
- Adı ve soyadını,
- T.C. Kimlik
Numarasını,
- Ürün bedelini,
- Kesinti tutarını,
- Kesinti tarihini
kaydetmek zorundadırlar.
Müstahsil
Makbuzu ise Vergi Usul Kanununun 235. maddesinde; “Birinci ve ikinci sınıf
tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak
mecburiyetinde olan gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın
aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz düzenlemeye ve
bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona
imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal, tüccar
veya çiftçi adına bir adamı veya aracı tarafından alındığı takdirde makbuz
bunlar tarafından düzenlenir ve imzalanır. Çiftçiden avans üzerine yapılan
anlaşmalarda, makbuz malın teslimi sırasında verilir. Müstahsil makbuzunun
tüccar veya alıcı çiftçi tarafında kalan nüshası fatura yerine geçer.” şeklinde
tanımlanmıştır. Buna göre, kesinti tarihi müstahsil makbuzunun düzenlendiği
tarihtir.
Tarımsal faaliyette
bulunanlar tarafından Kesinti Muafiyet Belgesi gösterilmesi durumunda, söz
konusu satın alma işlemleri nedeniyle üreticilere verilen belgelere (müstahsil
makbuzu v.b.) ikinci fıkrada belirtilen bilgilerin
yanında kesinti muafiyet belge numarası da ayrıca kaydedilir.
Tarımsal faaliyette
bulunanların prim borçlarının, sattıkları ürün bedellerinden kesinti suretiyle
ödendiğini ispatlayabilmeleri ve yersiz tahsil edilen kesinti tutarlarını iade
olarak alabilmeleri için, birinci fıkrada belirtilen bilgilerin alıcılarca
düzenlenen belgelerde eksiksiz olarak yer almasını talep etmeleri ve kendilerine
verilen belgeleri de muhafaza etmeleri son derece önemlidir.
Ürün bedelinin alıcı
tarafından hesaben ödenmesi veya ürün bedeline
mahsuben avans verilmesi hallerinde, alıcı, bu ödemelerden herhangi bir kesinti
yapmayacak, ancak ürün bedelinin ödenmesinin tamamlanması (mahsup ve avans
kapatma işleminden sonra) sırasında ürün bedelinin brüt tutarı üzerinden
kesinti yapacaktır.
9- Kesinti
Bildirim Listelerinin Kuruma Verilmesi
Tebliğin 7. maddesine
göre tarımsal ürün satın alan gerçek ve tüzel kişilerin bir ay içinde
yaptıkları kesintilere ilişkin kesinti bildirim listelerini (EK-3), takip eden
ayın son iş gününe kadar Kuruma göndermeleri gerekmektedir.
Ancak Tebliğin Geçici 2. maddesine göre
gerçek ve tüzel kişiler belge veya bilgileri elektronik ortamda göndermekle
zorunlu tutuluncaya kadar bir ay içinde yapacakları kesintiler için örneği
Tebliğ ekinde yer alan Kesinti Bildirim Listesini düzenleyecekler ve Kurum
hesaplarına yaptıkları ödemelere ilişkin belgelerin birer fotokopisini veya
suretini söz konusu Kesinti Bildirim Listesine ekleyerek, takip eden ayın son
iş günü mesai bitimine kadar zirai gelir vergisi kesintisi ile ilgili muhtasar
beyannamelerini vermekle yükümlü oldukları vergi dairelerinin bulunduğu
illerdeki sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine
vereceklerdir.
Bu doğrultuda Kurum
Başkanlık Makamının 15.2.2013 tarihli oluruna istinaden 6 aylık bir dönem için
ikili bir uygulamanın yapılması uygun görülmüş ve husus Başkanlığımızca 19.3.2013
tarihinde yayımlanan 2013/7 sayılı e-postamız ile duyurulmuştur. Söz konusu
e-postada da belirtildiği üzere 2013 Nisan – Eylül döneminde yapılan alımlar
için isteyen kesinti sorumluları kesinti bildirim listelerini kağıt ortamında, isteyen kesinti sorumluları ise Kurumdan
kullanıcı kodu ve şifre alarak e-Kesinti programı aracılığı ile elektronik
ortamda gönderebileceklerdir.
9.1- Kesinti
Bildirim Listelerinin Kağıt Ortamında Kuruma Verilmesi
Kesinti sorumluları 1.4.2013
– 30.9.2013 tarihleri arasında yaptıkları alımlara ilişkin her bir ayda
üreticilerden yapacakları kesintiler için örneği Tebliğ ekinde yer alan Kesinti
Bildirim Listesini doldurmak suretiyle ya da daha önce Kuruma bildirdikleri
şekilde bildirimlerini yapabileceklerdir. Ayrıca Kurum hesaplarına yaptıkları
ödemelere ilişkin belgelerin birer fotokopisini veya suretini söz konusu
Kesinti Bildirim Listesine ekleyerek, takip eden ayın son iş günü mesai
bitimine kadar zirai gelir vergisi ile ilgili muhtasar beyannamelerini vermekle
yükümlü oldukları vergi dairelerinin bulunduğu illerdeki sosyal güvenlik il
müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine vereceklerdir.
Kesinti bildirim
listelerinin kağıt ortamında sosyal güvenlik il
müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele
posta servisi şeklinde gönderilmesi de mümkün bulunmaktadır. Kesinti bildirim
listelerinin taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi şeklinde gönderilmesi
halinde postaya verildiği tarih Kuruma verildiği tarih olarak kabul
edilecektir. Adi posta yolunun tercih edilmiş olması halinde ise, Kurum evrak
kayıtlarına giriş tarihi Kuruma verildiği tarih olarak kabul edilecektir.
9.2- Kesinti
Bildirim Listelerinin e-Kesinti Programı ile Kuruma Gönderilmesi
Kesinti sorumlularının bildirimlerini
e-Kesinti programı aracılığı ile gönderebilmesi için Kurum internet sitesinin
e-SGK bölümünde yer alan e-Kesinti linki aracılığı ile programa bağlanmaları
gerekmektedir. e-Kesinti Programı içinde “Kesinti
Bildirim Listesi Düzenle/Gönder” paneli aracılığı ile bildirim listesi
gönderilebilmektedir. Bu menüde öncelikle dosya aç bölümünden bildirim
listesinin dönemi oluşturularak sistemde bir dosya oluşturulur ve oluşturulan
dosya seçilerek açılır. Üreticilerden tarımsal kesinti yapılıp yapılmayacağı
programda sorgulama yapılarak tespit edilir. Bunun için üreticinin T.C. Kimlik
Numarası ve ürün alım tarihi girilerek ekranda „‟Kesinti İçin Sorgulama
Yap‟‟ butonu işaretlenir ve sorgulama yapılır. Eğer sorgulanan
üreticiden kesinti yapılması gerekiyorsa ürün alım bedeli girilerek kayıt
eklenir. Eklenen kayıtlar ekranın altında bulunan kesinti bildirim listesinde
görüntülenir. Sorgulanan üreticiden kesinti yapılmaması gerekiyorsa program
uyarı verecektir. İlk girilen kayıtla beraber sistem bildirim listesini
hafızaya alır. Programdan çıkış yapılsa bile liste silinmez ve programa yeniden
bağlanılınca liste üzerine kayıt gitme imkanı vardır.
Bildirim listesine bir ay içinde yapılan alımlar için girilen kayıtlar
tamamlandıktan sonra liste muhasebeleştirilir. Yapılan bu bildirim kesinti
sorumlusunun faaliyet gösterdiği yerdeki Kurum ünitesinin görüntüleme ekranına
düşer. Ayrıca muhasebeleşen kayıtlar için bankaya tahakkuk bilgisi gönderilir.
Kesinti sorumluları tarafından muhasebeleştirilen bu bildirim listeleri için
program tarafından oluşturulan tahakkuk fişi (EK-5) alınır. Bankada (Ziraat
Bankası) on-line MOSİP tahsilatları/tarımsal kesinti
(tevkifat primleri) menüsünden 12 rakamlı kesinti
sorumlusu sicil numarası ile tahakkuk sorgulaması yapılarak tahsilatı yapılır.
Kesinti tutarları, yapılan tahsilattan sonra sistem tarafından bildirim
listesinde kayıtlı bulunan 4/b tarım sigortalılarının ödemeler listesine
kesinti tarihi itibarıyla (26) MOSİP kaynak kodu ile otomatik olarak işlenir.
E-Kesinti programı ile
kesinti bildirim listesi oluştururken dikkat edilmesi gereken en önemli husus,
üreticilerden kesinti yapılması gerekip gerekmediğinin tespit edilmesi amacıyla
„‟Kesinti İçin Sorgulama Yap‟‟ butonu işaretlenmek suretiyle
program aracılığı ile sorgulama yapılmasıdır. Böylece kesinti yapılması
gerekenler tespit edilecek ve kesinti yapılmaması gerekenlerden yersiz kesinti
yapılması engellenmiş olacaktır.
Herhangi bir nedenle “Kesinti
İçin Sorgulama Yap” butonu işaretlenmeden ve sorgulama yapmadan üreticiden
kesinti yapılmış ise yapılan kesinti tutarları “Alım Önceden Gerçekleşti
Kesinti Yükle” butonu işaretlenerek sisteme yüklenir. Bu buton
işaretlendiği zaman üreticinin tescil ve borç sorgusu yapılmadan kesinti
tutarları bildirim listesine işlenir. Yapılan kesinti tutarları; kesinti
yapılan üreticinin 4/b tarım sigortalısı olması halinde sigortalının ödemeler
listesine kesinti tarihi itibarıyla (26) MOSİP kaynak kodu ile işlenir. Kesinti
yapılan üretici 4/b tarım sigortalısı değil ise emanet hesaba alınır ve kesinti
yapılanın talebi halinde sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik
merkezlerince MOSİP sistemi üzerinden iade edilir.
İade işlemi için üretici
ikametgâhının bağlı olduğu sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik
merkezlerine yazılı talepte bulunmaları gerekmektedir. Bu talep üzerine iade
edilmesi gerektiği tespit edilen tutarlar için sosyal güvenlik il müdürlükleri
muhasebe birimlerine iadeye ilişkin yazı gönderilir. Muhasebe birimlerince
gelir saymanlığı emanetinde bulunan bu tutarlar, MOSİP sisteminden T.C. Kimlik
Numarası ile anlaşmalı bankalara ödeme emri gönderilmek suretiyle iade işlemi
gerçekleştirilir.
E-Kesinti programı
aracılığı ile gönderilen kesinti bildirim listelerine ait tahakkuk tutarları
ödendiği zaman yapılan kesinti tutarları; kesinti yapılan üreticinin 4/b tarım
sigortalısı olması halinde sigortalının ödemeler listesine kesinti tarihi
itibarıyla (26) MOSİP kaynak kodu ile işlenir.
Kesinti
bildirim listesi tahakkuk tutarı ödenmemiş olsa dahi, ait olduğu ayı takip eden
ayın son gününde 4/b tarım sigortalılarının ödemeler listesine kesinti tarihi
itibarıyla ve program tarafından otomatik olarak (26) MOSİP kaynak kodu ile
işlenmekle birlikte, kesinti sorumluları hakkında 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca icra takibi başlatılır.
E-Kesinti
programı ile Kuruma gönderilen kesinti bildirim listeleri TGEC programı ile
kesinlikle yüklenmeyecektir.
Belge veya bilgileri
elektronik ortamda göndermekle zorunlu tutulan gerçek ve tüzel kişilerin,
a) Kurum bilgisayar
sisteminde kesinti uygulama programının çalışmasını engelleyecek şekilde;
1) Donanım ve yazılımdan
kaynaklanan arızalar,
2) Elektrik ve iletişim
alt yapısında meydana gelen arızalar,
3) Yangın, yıldırım,
infilak ve benzeri olaylar sonucu meydana gelen ve işlem yapmayı engelleyici
durumlar,
4) Sel veya su baskını,
fırtına, yer kayması, deprem gibi tabi afetler ile grev, lokavt, sabotaj, terör
saldırıları,
b) Kurumun hizmet satın
aldığı internet servis sağlayıcılarında meydana gelen arızalar,
c) (a) ve (b) bentleri
dışında Kurumca belirlenecek benzeri durumlar,
nedeniyle ve bu hususların Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü
yetkililerince imzalanacak bir tutanak ile belgelendirilen engelleyici
nedenlerin ortaya çıkması halinde belge ve bilgileri, öngörülen sürede Kuruma
gönderememesi ve muhteviyatı primleri de yasal süresi içinde ödeyememesi
halinde, sorunların ortadan kalktığı tarihi takip eden beşinci iş gününün
sonuna kadar gönderir ve muhteviyatı primleri de aynı sürede Kuruma öderse bu
yükümlülükleri Kanunda öngörülen sürede yerine getirmiş kabul edilir.
Tarımsal faaliyette
bulunanlardan satın aldıkları ürün bedelleri üzerinden kesinti yapmakla yükümlü
tutulan gerçek ve tüzel kişilerin, muhtasar beyanname yönünden bağlı oldukları
vergi dairelerinin değişmesi halinde, bu değişiklik Kurumun ilgili ünitesine
yazılı olarak bildirilir. Bu bildirimden sonra kesinti sorumlularının tescil
bilgilerinin güncellenmesi kesinti sorumlusunun yeni ünitesi tarafından Güvence
Programı içerisinde yer alan “Tarımsal Kesinti İşlemleri” bölümündeki “Tescil
ve Şifre Güncelleme” paneli aracılığı ile yapılır. Nakil nedeniyle yapılan
güncelleme işlemleri yeni ünite tarafından kesinti sorumlusunun eski ünitesine
bildirir.
Değişikliğin
gerçekleştiği tarihten itibaren kesinti sorumluları kesinti bildirim
listelerini yeni vergi dairelerinin bulunduğu yerdeki sosyal güvenlik il
müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine göndermeleri gerekmektedir.
10- Kesinti
Bildirim Listelerinin Süresi Dışında Kuruma Verilmesi
10.1- Süresi dışında Kuruma verilen kesinti bildirim
listelerinin işleme alınması
Tebliğin
“Kesinti Bildirim Listelerinin Kuruma Verilmesi” başlığını taşıyan 7.
maddesinin beşinci fıkrasında “Kesinti Bildirim Listelerinin kesinti tarihini
takip eden aybaşından itibaren bir yıllık süreden sonra Kuruma intikal
ettirilmesi halinde, 13. maddede belirtilen Kurumun denetim ve kontrolle
görevlendirilmiş memurları tarafından yapılacak denetim ve kontrol sonucunda
uygunluğu tespit edilen Kesinti Bildirim Listeleri işleme alınır.” hükmüne yer
verilmiştir.
Bilindiği
üzere, Vergi Usul Kanununun Müstahsil Makbuzu başlığını taşıyan 235.
maddesinde; “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit
edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye
tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada
iki nüsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye
vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal tüccar veya çiftçi adına bir adamı veya mutavassıt
tarafından alındığı takdirde makbuz bunlar tarafından tanzim ve imza olunur.
Çiftçiden avans üzerine
yapılan mubayaalarda, makbuz, malın teslimi sırasında verilir.
Müstahsil makbuzunun
tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yerine geçer.
Müstahsil makbuzunda en
az aşağıda yazılı bilgiler bulunur:
1. Makbuzun tarihi;
2. Malı satın alan
tüccar veya çiftçinin soyadı, adı, unvanı ve adresi;
3. Malı satan çiftçinin
soyadı, adı ve ikametgahı adresi;
4. Satın alınan malın
cinsi, miktarı ve bedeli.
Bu maddede yazılı
makbuzlar hiçbir resim ve harca tabi değildir.
Müstahsil makbuzları
seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.”
hükmü yer almaktadır.
Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesine göre,
ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için % 2,
hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için % 1,
ticaret borsalarında tescil ettirilmeden satın alınan zirai mahsuller için % 4,
hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için % 2
Gelir Vergisi stopajı ve bunun % 10'u kadar da fon ayrılmaktadır. Ayrıca, tarımsal faaliyette bulunanlardan satın alınan
ürün bedelleri üzerinden prim borçlarına mahsuben % 1 oranında prim kesintisi
yapılmaktadır.
Anılan düzenlemelerden
de anlaşılacağı üzere, bir şirket tarafından müstahsil makbuzu düzenlenmesi
sonucunda, bu makbuz ile ilgili vergi dairesi ve ticaret borsası boyutu
oluşmaktadır.
Dolayısıyla, kesinti
tarihini takip eden aybaşından itibaren bir yıllık süreden sonra Kuruma intikal
ettirilen kesinti bildirim listeleriyle ilgili olarak sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal
güvenlik merkezinin ilgili personelince aşağıda belirtilen kayıt ve belgeler
temin edilerek incelenecektir.
- Ticaret borsaları
kayıtları,
- Vergi dairesi
kayıtları,
- Diğer kamu kurum ve
kuruluşlarının (özellikle Maliye Bakanlığı) yaptığı kontrol ve denetimler
sonucunda düzenlenen raporlar,
- Sigortalılığın
başlangıç ve sona ermesinin tespitine ilişkin başkaca belgeler.
Yapılacak incelemeler
neticesinde, doğruluğu hakkında yeterli kanaat oluşmayan kesinti bildirim
listeleri incelenmek üzere Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş
memurlarına sevk edilecektir.
Örnek-1: Kuruma
verilme süresi 31.5.2013 tarihinde sona eren kesinti bildirim listelerinin 1.6.2013
tarihinden itibaren bir yıllık süre içerisinde Kuruma verilmiş olması halinde,
kesinti bildirim listelerinin uygun olduğunun tespiti için Kurumun denetim ve
kontrolle görevlendirilmiş memurlarına sevk edilmeden, sosyal güvenlik il
müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezinin ilgili personelince değerlendirilerek
işleme alınır.
Örnek-2: Kuruma
verilme süresi 31.5.2013 tarihinde sona eren kesinti bildirim listelerinin 1.6.2014
tarihi ve sonrasında Kuruma verilmiş olması halinde, bu kesinti bildirim
listeleri Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarına sevk
edilmeden önce sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezinin ilgili
personelince yukarıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda işlem tesis
edilecektir.
10.2- İdari para cezası uygulaması
Kesinti
yapmak zorunda olduğu halde kesinti yapmayan veya yaptıkları kesinti
tutarlarını süresi içerisinde ve tam olarak Kurum hesaplarına intikal
ettirmeyen ya da Tebliğin 7. maddesinde belirtilen Kesinti Bildirim Listesini
süresi içerisinde göndermeyen gerçek ve tüzel kişiler hakkında 30.3.2005
tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 32. maddesi uyarınca işlem yapılır
ve Kesinti Sorumlularına idari para cezası uygulanır. İdari para cezası Genelge ekindeki örneği (EK-6)‟da
yer alan tebligat formu ile ilgiliye tebliğ edilir.
30.3.2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler
Kanununun 17. maddesinin yedinci fıkrasında “İdarî para cezaları her takvim
yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân
edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle idarî para cezasının hesabında bir Türk
Lirasının küsuru dikkate alınmaz. Bu fıkra hükmü, nispi nitelikteki idarî para
cezaları açısından uygulanmaz.” hükmüne yer verilmiştir.
Yıllar itibarıyla yeniden değerleme oranları
ise aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
|
YILLAR |
DEĞİŞİM ORANI (%)* |
YAYIMLANDIĞI TEBLİĞ |
|
2005 |
9,8 |
353 Sayılı VUK Gen. Tebliği |
|
2006 |
7,8 |
363 Sayılı VUK Gen. Tebliği |
|
2007 |
7,2 |
377 Sayılı VUK Gen. Tebliği |
|
2008 |
12 |
387 Sayılı VUK Gen. Tebliği |
|
2009 |
2,2 |
392 Sayılı VUK Gen. Tebliği |
|
2010 |
7,7 |
401 Sayılı VUK Gen. Tebliği |
|
2011 |
10,26 |
410 Sayılı VUK Gen. Tebliği |
|
2012 |
7,8 |
419 Sayılı VUK Gen. Tebliği |
* Her yıla ait değerleme
oranı bir sonraki yıl için uygulanmaktadır.
Yukarıdaki tabloda yer
alan yeniden değerleme oranlarına göre 2013 yılında 182 TL idari para cezası
uygulanacaktır. Takip eden yıllarda uygulanacak idari para cezası tutarı ayrıca
duyurulacaktır.
Kabahatler Kanununun 17.
maddesinin altıncı fıkrasında; “Kabahat dolayısıyla idarî para cezası veren
kamu görevlisi, ilgilinin rıza göstermesi halinde bunun tahsilatını derhal
kendisi gerçekleştirir. İdarî para cezasını kanun yoluna başvurmadan önce
ödeyen kişiden bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme, kişinin bu karara
karşı kanun yoluna başvurma hakkını etkilemez.” hükmüne yer verilmiştir. Aynı
Kanunun 27. maddesinin birinci fıkrasında ise; “İdarî para cezası ve mülkiyetin
kamuya geçirilmesine ilişkin idarî yaptırım kararına karşı, kararın tebliği
veya tefhimi tarihinden itibaren en geç on beş gün içinde, sulh ceza
mahkemesine başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde
idarî yaptırım kararı kesinleşir.” hükmü bulunmaktadır.
Buna göre, kanun yoluna
başvurmadan tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde ödenen idari para
cezasının % 75‟i tahsil edilir.
Örnek: 2013/Nisan
ayına ait kesinti bildirim listesinin kesinti sorumlusu tarafından 10.8.2013
tarihinde Kuruma bildirilmiş olduğu varsayıldığında, bu kesinti bildirim
listesi Kurum personelince değerlendirildikten sonra işleme alınır ve geç
bildirimden dolayı kesinti sorumlusuna Kabahatler Kanununun 32. maddesi
uyarınca ve yukarıdaki hesaplamaya göre 182 TL idari para cezası uygulanır. Buna ilişkin tebligatın 11.8.2013 tarihinde yapıldığı
varsayıldığında, 25.8.2012 tarihine kadar kanun yoluna başvurulmadan idari para
cezasının ödenmek istenmesi halinde bu tutar 136.5 TL
olarak tahsil edilir.
11- Kesinti
Tutarlarının Kurum Hesabına Yatırılması
Kesinti yapmakla yükümlü
olan gerçek ve tüzel kişilerin ay içinde yaptıkları kesinti tutarlarını,
kesintinin yapıldığı ayı takip eden ayın sonuna kadar Kurum hesaplarına
ödemeleri gerekmektedir. Eğer kesinti bildirim listesi kağıt
ortamında Kurum ünitelerine verilmiş ise banka ekranlarında “SGK
MOSĠP/Diğer Ödemeler/Tevkifat Primleri” menüsü
kullanılarak kesintilere ilişkin ödeme yapılır. Bu menü aracılığı ile yapılan
ödeme beyan usulü bir ödeme olup kesinti bildirim listesi Kuruma verilirken
ödemeye ilişkin dekont liste ekine ilave edilir.
E-Kesinti programı
aracılığı ile Kuruma gönderilen kesinti bildirim listelerine ait tahakkuk
tutarları ise şu anda Ziraat Bankası aracılığı ile tahsil edilmektedir. Banka
ekranında “on-line MOSĠP tahsilatları/tarımsal
kesinti (tevkifat primleri)” menüsünden 12 rakamlı
kesinti sorumlusu sicil numarası ile tahakkuk sorgulaması yapılarak kesinti
tutarlarının tahsilatı yapılır. Tahsilatı yapılmış kesinti tutarları, kesinti
bildirim listesinde kayıtlı bulunan 4/b tarım sigortalılarının ödemeler
listesine kesinti tarihi itibarıyla sistem tarafından (26) MOSİP kaynak kodu
ile otomatik olarak işlenir.
Ödeme süresinin son
gününün hafta sonu veya resmi tatil gününe denk gelmesi halinde kesinti
tutarlarının takip eden ilk iş günü sonuna kadar ödenmesi halinde yasal süresi
içerisinde ödenmiş kabul edilir.
12- Kurum
Hesaplarına Süresi İçerisinde Yatırılmayan Kesinti Tutarlarına İlişkin Faizin
Hesaplanması
Süresi içerisinde
Kurumumuz hesaplarına intikal ettirilmeyen kesinti tutarının faiziyle birlikte
ilgili veya sorumlularından tahsil edilmesi gerekmektedir.
5510 sayılı Kanunun 89.
maddesi “Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak
ödenmezse, ödenmeyen kısmı sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık
sürede her bir ay için % 3 (% 2) oranında gecikme cezası uygulanarak artırılır.
Ayrıca, her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten başlamak
üzere borç ödeninceye kadar her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca
açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç
edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanır. Ancak, ödemenin
yapıldığı ay için gecikme zammı günlük hesaplanır…” hükmünü amir bulunmaktadır.
Bu
nedenle, tarımsal faaliyette bulunanlardan 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihi
olan 1.10.2008 tarihinden önce satın alınan ürün bedelleri üzerinden prim
borçlarına mahsuben kesildiği halde, süresi içerisinde ve tam olarak Kurum
hesaplarına intikal ettirilmeyen kesinti tutarlarına 30.9.2008 tarihine kadar
kanuni faiz, 1.10.2008 tarihinden itibaren ise 5510 sayılı Kanunun 89.
maddesine göre sadece gecikme zammı uygulanacaktır.
1.10.2008 tarihinden
sonra alınan ürün bedellerinden kesinti yapıldığı halde süresi içerisinde ve
tam olarak Kurum hesaplarına intikal ettirilmeyen tutarlara ödeme süresinin
bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için % 3 (1.5.2010
tarihinden itibaren % 2) oranında gecikme cezası uygulanarak ayrıca bulunan
tutarlara borç ödeninceye kadar her ay için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca
açıklanan bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası/Türk Lirası cinsinden iskontolu
ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı hesaplanacak, ödemenin
yapıldığı ay için gecikme zammı günlük olarak uygulanacaktır. DİBS faiz
oranları GÜVENCE programından temin edilecektir.
Kanuni faiz oranlarının
tespitinde, 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunun 1.
maddesinin hükmü esas alınarak, 1.1.2000 tarihinden 30.4.2005 tarihine kadar
T.C. Merkez Bankası tarafından açıklanan “Reeskont ve Avans İşlemlerinde
Uygulanacak Faiz Oranları” ana hareket noktasını oluşturmaktadır.
3095 sayılı Kanunun 4489 sayılı Kanun ile
değiştirilen ve 1.1.2000 tarihinden itibaren yürürlükte olan değişik 1.
maddesi, 5335 sayılı Kanunun 14. maddesiyle 30.4.2005 tarihinden geçerli olmak
üzere değiştirilmiş ve 1/5/2005 tarihinden itibaren
uygulanmak üzere kanuni faiz oranı yıllık % 12 olarak, 1.1.2006 tarihinden itibaren
2005/9831 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla kanuni faiz yıllık % 9 olarak
belirlenmiştir.
3095 sayılı Kanunun değişik 1. maddesinde
öngörülen çerçevede “yıllar itibarıyla uygulanacak kanuni faiz oranları” aşağıdadır.
|
TARİH ARALIĞI |
KANUNİ FAİZ ORANI (Yıllık) |
|
19.12.1984 - 31.12.1997 |
% 30 |
|
01.01.1998 - 31.12.1999 |
% 50 |
|
01.01.2000 - 30.06.2002 |
% 60 |
|
01.07.2002 - 30.06.2003 |
% 55 |
|
01.07.2003 - 31.12.2003 |
% 50 |
|
01.01.2004 - 30.06.2004 |
% 43 |
|
01.07.2004 - 30.04.2005 |
% 38 |
|
01.05.2005 - 31.12.2005 |
% 12 |
|
01.01.2006 - 31.12.2012 |
% 9 |
Faiz hesabında 6100
sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 92, 93 ve 94. maddeleri ile 6098 sayılı
Türk Borçlar Kanununun 90, 91, 92 ve 93. maddelerinde yer alan sürelere ilişkin
düzenleme dikkate alınacaktır.
Diğer taraftan, belli
bir (faize başlangıç) tarihten izleyen senenin aynı tarihine kadar olan süre 1
(bir) yıl, belli bir aydan izleyen ayın aynı gününe (izleyen ayda aynı gün
yoksa son gününe) kadar olan süre 1 (bir) ay olarak hesaplanacaktır.
Kanuni faiz hesabında
aşağıda belirtilen formül kullanılacaktır.
FAİZ=ANAPARA x FAİZ
ORANI x SÜRE (yıl)/100
FAİZ=ANAPARA x FAİZ
ORANI x SÜRE (ay)/1200
FAİZ=ANAPARA x FAİZ
ORANI x SÜRE (gün)/36000
Kanuni faiz hesaplaması
için MOSİP programı içerisinde bulunan Faiz Hesaplama Modülü kullanılacaktır.
Örnek-1: 6.6.2004
tarihinde satın alınmış ürüne ait 150 Türk Lirası (Eski Türk Lirası ile
150.000.000 TL) kesinti tutarının, mülga 4 Seri No.lu Uygulama Tebliği hükmü
gereğince 20.7.2004 tarihinde Kurum hesaplarına intikal etmesi gerektiği halde,
22.12.2013 tarihinde ödeneceği varsayıldığında, bu tutar için 30.9.2008
tarihine kadar kanuni faiz hesabı yapılacaktır.
1.10.2008 tarihinden
22.12.2013 tarihine kadar yukarıda hesaplanan anapara ve faizin toplam tutarı
üzerinden, Kanunun 89 uncu maddesi gereğince, Devlet iç borçlanma senetlerinin
aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme
zammı hesaplanacaktır.
Örnek-2: 2009 yılı
Haziran ayında satın alınmış ürünlere ilişkin 20.7.2009 tarihine kadar Kurum
hesaplarına intikal ettirilmeyen 500 TL kesinti tutarının 22.12.2013 tarihinde
ödeneceği varsayıldığında, 21.7.2009 tarihi ile 22.12.2013 tarihleri arasında
Kanunun 89. maddesine göre gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanması
gerekmektedir.
13- Kesinti
Suretiyle Alınan Primlerin Mahsubu ve Yersiz Alınan Tutarların İadesi
Tarımsal faaliyette
bulunanların sattıkları ürün bedellerinden yapılan kesintiler, Kesinti Bildirim
Listesinin Kuruma verilmiş olması koşuluyla kesinti tarihi itibarıyla sigortalı
hesaplarına aktarılır ve sigortalının 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamındaki prim borçlarına
mahsup edilir. Sigortalıdan talep alınmadan sattığı üründen yapılan kesinti
tutarları başka sigorta kollarına ait borçlar ile borçlanmalara veya ilgilinin
Kuruma olan diğer borçlarına mahsup edilemez.
Mahsup işleminden sonra
kalan tutarlar, sigortalının iade talebinde bulunmaması halinde Kanunun 4.
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında
kesintinin yapıldığı tarihten sonra tahakkuk eden prim borcuna mahsup edilir.
Kanunun
4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında
sigortalı olmayanlardan kesinti suretiyle tahsil edilmiş ve yersiz olarak
alındığı anlaşılan kesinti tutarları Kurum hesaplarına aktarılmış olması
şartıyla ve kesinti yapıldığı tarihten itibaren on yıl geçmemiş ise,
sigortalılara veya hak sahiplerine kanuni faizi ile birlikte talepleri halinde
iade edilir. Kanuni faiz, kesinti
tutarının Kuruma yatırıldığı tarihi takip eden aybaşından, iadenin yapıldığı
ayın başına kadar geçen süre için hesaplanır. 1/10/2008
tarihinden önce yapılmış kesintiler için 1/10/2008 tarihinden itibaren kanuni
faiz uygulanmak suretiyle iade işlemi gerçekleştirilir. Kanuni faiz MOSİP
programındaki Faiz Hesaplama Modülü kullanılarak hesaplanır.
Bununla birlikte, iade
edilecek tutarda ihtilafa düşülmesi halinde iade talebinde bulunanlardan
kesintiye esas tutara ilişkin belgeler de istenir. Kurum hesaplarına intikal
ettiği tarihten itibaren on yıl içinde iadesi talep edilmeyen tutarlar Kuruma
irat kaydedilir.
Ancak 11.1.2011 tarihli
ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 81. maddesinin “Hukuka veya ahlaka aykırı
bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla verilen şey geri istenemez.” hükmüne
istinaden gerekli değerlendirme yapılır. Bu nedenle sahte olduğu tespit edilen
kesinti bildirim listeleri ile bildirilen ve Kurum hesabına aktarılan tutarlar
bahsi geçen Kanun hükmü kapsamında değerlendirilerek iade edilmez.
5510 sayılı Kanunun 4.
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamına
girmemekle beraber, alıcılara tarımsal kesinti muafiyet belgesi ibraz edemeyen
üreticilerin sattıkları ürün bedellerinden kesinti yapılması halinde, söz
konusu kesinti tutarları emanet hesaba alınır.
Emanete alınan kesinti
tutarları yukarıda belirtilen esaslar çerçevesinde iade olarak talep edilmesi
halinde, sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerince MOSİP
sistemi üzerinden iade edilir.
İade işlemi için üretici
ikametgâhının bağlı olduğu sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik
merkezlerine yazılı talepte bulunulması gerekmektedir. Bu talep üzerine iade
edilmesi gerektiği tespit edilen tutarlar için sosyal güvenlik il müdürlükleri
muhasebe birimlerine iadeye ilişkin yazı gönderilir. Muhasebe birimlerince
gelir saymanlığı emanetinde bulunan bu tutarlar, MOSİP sisteminden T.C. Kimlik
Numarası ile anlaşmalı bankalara ödeme emri gönderilmek suretiyle iade işlemi
gerçekleştirilir.
Örnek-1: 6.6.1998
tarihinde kesilmiş ve mülga 4 Seri No.u Uygulama
Tebliği hükmü gereğince 20.7.1998 tarihinde Kurum hesaplarına intikal ettiği
tespit edilen 350.000 TL tutarlı ödeme için 22.12.2013 tarihinde iade talebinde
bulunulmuş olunması halinde, kesintinin Kurum hesaplarına intikal tarihinden
itibaren on yıldan fazla süre geçmiş olması nedeniyle iade işlemi
yapılmayacaktır.
Örnek-2: 6.6.2006 tarihinde yapılmış olan 600 TL kesinti
tutarının, mülga 4 Seri No.lu Uygulama Tebliği hükmü gereğince Kurum
hesaplarına 20.7.2006 tarihinde intikal ettiği tespit edilmiştir. Bu tutar için
22.12.2013 tarihinde iade talebinde bulunulmuş olunması halinde, iade edilecek
tutara 30.9.2008 tarihine kadar herhangi bir faiz uygulanmayacaktır. Kanuni
faiz 1.10.2008 ila 30.11.2013 tarihleri arası için hesaplanacaktır.
14- 1.10.2008
Tarihinden Önce Yapılan Tarımsal Kesinti Nedeniyle Tescil İşlemleri
Mülga
2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar
Kanunun 2. maddesine göre sigortalı sayıldıkları halde, bu Kanunun 7.
maddesinde öngörülen üç aylık süre içinde Kuruma kayıt ve tescilini
yaptırmayanların tescil işlemleri, yine aynı Kanunun 9. maddesine göre Kurumca re’sen yapılmakta ve sigortalıların hak ve yükümlülükleri
de kayıt ve tescil edildikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren
başlamaktadır.
Tarımsal faaliyette
bulunanların 1.10.2008 tarihinden önce sattıkları ürün bedelleri üzerinden
yapılan kesinti belgelerine istinaden sigortalılık tescil işlemleri 2007/44
sayılı Genelge ile 2013/11 sayılı Genelge hükümlerine göre yapılacaktır.
Buna
göre, mülga 2926 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu halde Kuruma kayıt ve
tescilini yaptırmayan ve 1.4.1994 tarihinden itibaren sattıkları tarımsal
ürünlerden kesinti yapılan çiftçilerin kesinti yapıldığını gösteren belgeleri
de eklemek suretiyle kesintiye istinaden sigortalılıklarının başlatılması için
Kuruma yazılı talepte bulunmaları halinde, bu tutarın Kurum hesaplarına intikal
etmesi şartıyla, kesintinin yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren
sigortalılıkları başlatılır.
Tarımsal faaliyette
bulunanların bu şekilde başlatılan sigortalılıkları, tarımsal faaliyetlerini
sürdürmeleri koşuluyla devam ettirilir. Tarımsal faaliyetin tespitinde ziraat
odası kayıtlarının, ziraat odası kaydı bulunmayanların ise kesintiye esas ürüne
ilişkin kamu kurum ve kuruluşlarının, meslek kuruluşlarının, kooperatif veya
birliklerin kayıtlarının esas alınması, belirtilen kurum ve kuruluş
kayıtlarının bulunmaması halinde ise kesintiye esas ürüne ait tapu kayıtlarının
da tescile ilişkin kayıt olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
Yukarıda
belirtilen sigortalılık tesciline esas diğer kayıtlar olmasa da, üreticiler
tarafından ibraz edilen müstahsil makbuzlarının birbirini takip eden yıllarda
ve yıl atlamadan düzenlenmiş olması halinde, bu durum tarımsal faaliyetin
kesintisiz devam ettiğinin karinesi olarak kabul edilerek, ilk makbuzun
düzenlendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren sigortalılık başlatılır ve
son tarihli makbuzun düzenlendiği takvim yılının sonuna kadar kesintisiz olarak
devam ettirilir.
Örnek-1: Sattığı tarımsal ürün bedelinden yapılan kesintiye
ilişkin 14.7.1997 tarihli müstahsil makbuzunu, 1.7.2013 tarihinde Kuruma ibraz
eden üretici (A), 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalılık tescilini talep
etmektedir.
Kesinti tutarının Kurum
hesaplarına yatırıldığının ve Kuruma intikal etmiş tevkifat
bildirim listesinde de kimlik bilgilerinin bulunduğunun tespiti halinde, üretici
(A)‟nın sigortalılığı 1.8.1997 tarihi itibarıyla
başlatılır.
İbraz edilen dışında
başkaca müstahsil makbuzu veya ziraat odası kaydı yahut yukarıda belirtilen
tescile esas diğer kayıtların olmaması halinde, üretici (A)‟nın sigortalılığı 31.12.1997 tarihinde sona erdirilir.
Örnek-2: Sattığı
tarımsal ürün bedelinden yapılan kesintiye ilişkin 14.7.1997, 16.5.1998 ve 22.8.1999
tarihli üç adet müstahsil makbuzunu, 22.7.2013 tarihinde Kuruma ibraz eden
üretici (B), 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin
4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalılık tescilini talep etmektedir.
Kesinti tutarlarının
Kurum hesaplarına yatırıldığının ve Kuruma intikal etmiş tevkifat
bildirim listelerinde de kimlik bilgilerinin bulunduğunun tespit edilmesi
halinde, üretici (B)‟nin sigortalılığı 1.8.1997
tarihi itibarıyla başlatılır.
İbraz edilenler dışında
başkaca müstahsil makbuzu veya ziraat odası kaydı yahut yukarıda belirtilen
tescile esas diğer kayıtların olmaması halinde, üretici (B)‟nin sigortalılığı 31.12.1999 tarihine kadar devam
ettirilir.
Örnek-3: Sattığı
tarımsal ürün bedelinden yapılan kesintiye ilişkin 14.7.1997, 16.5.1998, 11.8.2000
ve 19.4.2002 tarihli dört adet müstahsil makbuzunu, 25.7.2013 tarihinde Kuruma
ibraz eden üretici (C), 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının
(b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalılık tescilini talep
etmektedir.
Kesinti tutarlarının
Kurum hesaplarına yatırıldığının ve Kuruma intikal etmiş tevkifat
bildirim listelerinde de kimlik bilgilerinin bulunduğunun tespit edilmesi
halinde, üretici (C)‟nin sigortalılığı 1.8.1997
tarihi itibarıyla başlatılır.
İbraz edilenler dışında
başkaca müstahsil makbuzu veya ziraat odası kaydı yahut yukarıda belirtilen
tescile esas diğer kayıtların olmaması halinde, üretici (C)‟nin sigortalılık süreleri aşağıdaki şekilde tespit edilir.
Başlangıç
Tarihi Bitiş Tarihi
1.8.1997
31.12.1998
1.9.2000
31.12.2000
1.5.2002
31.12.2002
Örnek-4: Sattığı tarımsal ürün bedelinden yapılan kesintiye
ilişkin 14.7.1997 tarihli bir adet müstahsil makbuzunu, 25/7/2013
tarihinde Kuruma ibraz eden üretici (D), 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalılık
tescilini talep etmektedir.
Kesinti tutarının Kurum
hesaplarına yatırıldığının ve Kuruma intikal etmiş tevkifat
bildirim listesinde de kimlik bilgilerinin bulunduğunun tespiti halinde,
üretici (D)‟nin sigortalılığı 1.8.1997 tarihi
itibarıyla başlatılır.
İbraz edilen dışında
başkaca müstahsil makbuzu olmayan ancak, 31.12.1997 tarihinden önce başlayıp
devam eden ziraat odası kaydı veya yukarıda belirtilen tescile esas diğer
kayıtları bulunan üretici (D)‟nin
sigortalılığı, ziraat odası kaydı veya yukarıda belirtilen tescile esas diğer
kayıtların sona erdiği tarihe kadar devam ettirilir.
Örnek-5: Sattığı tarımsal ürün bedelinden yapılan kesintiye
ilişkin 14.5.1997 tarihli bir adet müstahsil makbuzunu, 25.4.2013 tarihinde
Kuruma ibraz eden üretici (E), 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamında sigortalılık tescilini
talep etmektedir.
Kesinti tutarının Kurum
hesaplarına yatırıldığının ve Kuruma intikal etmiş tevkifat
bildirim listesinde de kimlik bilgilerinin bulunduğunun tespiti edilmesi
halinde, üretici (E)‟nin sigortalılığı 1.6.1997
tarihi itibarıyla başlatılır.
Yapılan inceleme neticesinde kesintiye esas
ürünün yaş çay olduğu, ancak üretici (E)‟nin
ziraat odası kaydının bulunmadığı, tescile esas kayıtlarından sadece tapu
kaydının bulunduğu ve bu tapu kaydının ise çay üretiminin yapıldığı alana
ilişkin bir tapu kaydı olmadığının tespiti halinde üretici (E)‟nin 31.12.1997 tarihi itibarıyla sona erdirilir.
15- 1.10.2008
Tarihinden İtibaren Yapılan Tarımsal Kesinti Nedeniyle Tescil İşlemleri
5510 sayılı Kanunun 4.
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında
tarımsal faaliyette bulunanlar sigortalı sayılmışlardır. Kanunun
“Sigortalılığın başlangıcı” başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinde; “…tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için tarımsal
faaliyetlerinin kanunla kurulu ilgili meslek kuruluşlarınca veya kendilerince,
bir yıl içinde bildirilmesi halinde kaydedildiği tarihten, bu süre içerisinde
bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren
başlar…” hükmü mevcuttur.
Yine,
Kanunun uygulanmasına ilişkin hazırlanan 12.5.2010 tarihli ve 27579 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin
“Sigortalılığın başlangıcı ve bildirim yükümlülüğü” başlıklı 11. maddesinin 4.
fıkrasının (d) bendinde; “Kanunun 4. maddesi birinci fıkrası (b) bendi
kapsamında sigortalı sayılanlardan tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız
çalışanların sigortalılıkları, bağlı oldukları ziraat odalarınca veya
kendilerince bir yıl içinde bildirilmesi halinde odaya kaydedildikleri
tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı
tarihten başlar ve bu tarih meslek kuruluşuna kayıtlarının yapıldığı tarihten
itibaren bir ay içinde ziraat odalarınca veya ziraat odalarının bulunmadığı
yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerince Kuruma bildirilir.” hükümleri yer
almaktadır.
Bu itibarla, bir yıllık
bildirim süresi içinde bildirimleri yapılanların sigortalılıkları odaya kayıt
edildikleri tarihten bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise
bildirimlerinin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlatılmakta olup bir yıldan
daha uzun süre için geriye dönük sigortalılık başlatılamamaktadır.
Görüldüğü üzere gerek
5510 sayılı Kanunda, gerekse Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde tarımsal
kesintiye istinaden tescil yapılmasını düzenleyen bir hüküm bulunmamaktadır.
Bu nedenle, tarımsal
faaliyette bulunanların 1.10.2008 tarihinden itibaren sattıkları ürün bedelleri
üzerinden yapılan kesinti belgelerine istinaden sigortalılık tescili
yapılmayacaktır.
16- Tarımsal
Kesinti Yapanların Hukuki ve Cezai Sorumluluğu
Bu Genelgenin “Tarımsal
Kesinti Yapacak Olanlar” başlıklı 2. maddesinde belirtilen gerçek ve tüzel
kişilerin, tarımsal faaliyette bulunanlardan satın aldıkları ürün bedellerinden
prim borçlarına mahsuben kesinti yapmamaları veya yaptıkları kesinti
tutarlarını bu Genelgede belirtilen engelleyici bir sebep olmaksızın belirtilen
süre içerisinde ve tam olarak Kurum hesaplarına intikal ettirmemeleri halinde,
gerçek kişilerin kendileri, kamu kurum ve kuruluşlarının tahakkuk ve tediye ile
ilgili görevlileri, tüzel kişiliğe haiz diğer işverenlerin şirket yönetim
kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst derecedeki
yönetici ve yetkilileri ile kanuni temsilcileri Kuruma karşı işverenleriyle
birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludurlar.
Yaptıkları kesinti tutarlarını süresi içinde
ve tam olarak Kurum hesaplarına intikal ettirmeyenlerin yasal süresi dışında rızaen ödeme talebinde bulunmaları halinde, söz konusu
kesinti tutarları 1.10.2008 tarihinden önceki süreler için kanuni faiz
uygulanmak suretiyle, bu tarihten sonraki süreler için 5510 sayılı Kanunun 89.
maddesine istinaden gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte
hesaplanarak tahsil edilir.
Kesinti yaptığı halde
Kurum hesaplarına intikal ettirmeyen gerçek ve tüzel kişilerden yapılacak
tahsilat için 1.10.2008 tarihine kadar kanuni faiz uygulanacak, bu tarihten
itibaren ise 5510 sayılı Kanunun 89. maddesi hükümleri doğrultusunda işlem
yapılacaktır. 1.10.2008 tarihinden sonra hesaplama her ay için güvence programında
hazine oranı olarak işlenen Devlet İç Borçlanma Senetlerinin aylık ortalama
faizinin bileşik bazda uygulanması suretiyle
yapılacaktır.
Gecikme
cezası ve gecikme zammı hesaplanırken Kanunun 89. maddesindeki %3 (1.5.2010
tarihinden itibaren %2) oranı aylık olarak, Devlet iç borçlanma senetlerinin
aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulamasında ise
faiz hesabı günlük olarak yapılır.
Kesinti tutarlarını rızaen ödeme talebinde bulunmayanlar hakkında 6183 sayılı
Kanunun 51., 102. ve 106. maddeleri hariç, diğer
maddeleri hükümleri uygulanır. Kurum, 6183 sayılı Kanunun uygulanmasında Maliye
Bakanlığı ile diğer kamu kurum ve kuruluşları ve mercilere verilen yetkileri
kullanır. 9.6.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa göre
başlatılmış olan icra takipleri anılan Kanun hükümlerine göre takip edilerek
sonuçlandırılır.
Kesinti yapmak zorunda
olduğu halde kesinti yapmayan veya yaptıkları kesinti tutarlarını süresi
içerisinde ve tam olarak Kurum hesaplarına intikal ettirmeyen ya da kesinti
bildirim listesini süresi içerisinde göndermeyen gerçek ve tüzel kişiler
hakkında 30.3.2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 32. maddesi
uyarınca ve bu Genelgenin 10.2. maddesinde belirtilen
şekilde işlem yapılır.
Diğer taraftan;
a) 5510 sayılı Kanunun
4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamına
girmeyenlerin,
b) Bu kapsama girmekle
beraber sigorta prim borcu olmayan veya bu borçlarını taksitlendirenlerin,
c) Kesinti muafiyet
belgesi almış olanların,
Kanun kapsamına giren
üreticilere ait ürünleri, kesinti yapılmaması için kendi adlarına sattıklarının
tespit edilmesi halinde, bu kişiler hakkında 26.9.2004 tarihli ve 5237 sayılı
Türk Ceza Kanununun ilgili maddelerine göre işlem yapılmak üzere suç
duyurusunda bulunulur.
Tarımsal kesinti
alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Kanunun uygulamasından doğacak
uyuşmazlıkların çözümlenmesinde Kurumun alacaklı biriminin bulunduğu yer iş
mahkemesi yetkilidir. Yetkili iş mahkemesine başvurulması alacakların takip ve
tahsilini durdurmaz.
17- Kurum
Denetleme ve Kontrol Yetkisi
Kurumun denetim ve kontrol ile
görevlendirilmiş memurları, Kanunun 59. maddesi uyarınca, tarımsal faaliyette
bulunanlardan satın aldıkları ürün bedellerinden kesinti yapmak zorunda olan
gerçek ve tüzel kişilerin kesinti yapıp yapmadıklarını, kesinti tutarlarını
süresi içinde ve tam olarak Kurum hesaplarına intikal ettirip ettirmediklerini
tespit amacıyla, anılan gerçek ve tüzel kişilerin ilgili defter, evrak ve
muhasebe kayıtlarını teftiş, kontrol ve denetleme yetkisine haizdirler.
Bilgi edinilmesini ve uygulamanın yukarıda
belirtilen esaslar doğrultusunda yerine getirilmesini rica ederim.
EKLER
EK-1: Tarımsal Kesinti Programı Kullanıcı
Kodu ve Geçici Kullanıcı Şifresi Başvuru Formu (İki Sayfa)
EK-2: Tarımsal Kesinti Programı Kullanıcı
Kodu ve Geçici Kullanıcı Şifresi Teslim Tutanağı (Bir Sayfa)
EK-3: Kesinti Bildirim Listesi (Bir Sayfa)
EK-4: Kesinti Muafiyet Belgesi (Bir Sayfa)
EK-5: Kesinti Bildirim Listesi Tahakkuk Fişi
(Bir Sayfa)
EK-6: İdari Para Cezası Tebligatı (Bir Sayfa)