XI- YATIRIM İNDİRİMİ

Yatırım indirimi, kanunda belirlenen yerde ve belirlenen şartlarla yapılan yatırım harcamalarının belli oranının vergi matrahından düşülmesi suretiyle, söz konusu indirim nedeniyle ödenmeyecek olan vergi tutarı kadar yatırımcıya finansman sağlayan bir teşvik müessesesidir.

Yatırım indirimi uygulaması birçok defa değiştirilmiş en son yapılan değişiklikle müessese GVK’nın 19. maddesinde düzenlenmişti. Bu düzenleme de 5479 sayılı Kanunun 2. maddesiyle 1.1.2006 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmıştır. Dolayısıyla şu anda vergi kanunlarımızda yatırımı teşvik amaçlı özel bir düzenleme bulunmamaktadır.

5479 sayılı kanunla GVK’ya eklenen Geçici 69. madde hükmüyle, kanunun yayım tarihinaden önce başlanmış ancak henüz tamamlanmamış yatırımlara ilişkin yatırım indirimi istisnası geçiş dönemi uygulaması düzenlenmiştir[1]. Söz konusu hüküm uyarınca gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri; 31.12.2005 tarihi itibarıyla mevcut olup, 2005 yılı kazançlarından indiremedikleri yatırım indirimi istisnası tutarları ile;

·   24.04.2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 193 sayılı GVK’nın 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki ek 1, 2, 3, 4, 5 ve 6. maddeleri çerçevesinde başlanılmış yatırımları için belge kapsamında 1/1/2006 tarihinden sonra yapacakları yatırımları,

·   193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mülga 19. maddesi kapsamında 01.01.2006 tarihinden önce başlanan yatırımlarla ilgili olarak, yatırımla iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edip bu tarihten sonra yapılan yatırımları,

nedeniyle, 31/12/2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre hesaplayacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını, yine bu tarihteki mevzuat hükümleri (vergi oranına ilişkin hükümler dahil) çerçevesinde sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait kazançlarından indirebilirler.

Görüleceği üzere geçiş dönemi 2008 yılı itibariyle tamamlanmakta bu dönemden sonra, önceki dönemlerde yararlanılamayan yatırım indirimi haklarından yararlanılamamaktadır[2].

 A- YATIRIM İNDİRİMi UYGULAMASI VE ENDEKSLEME

Yatırım indirimi istisnası uygulamasına, istisnaya konu iktisadi kıymete ilişkin harcamaların yapıldığı ilk hesap döneminden itibaren başlamak üzere, indirimden yararlanılacak toplam tutara ulaşılıncaya kadar devam olunacaktır. Yatırım indirimi uygulamasına ilişkin GVK’nın 19. maddesi yürürlükten kaldırılmış olmakla birlikte, madde yürürlükte iken yapılan yatırımlara ilişkin olarak hesaplanan yatırım indirimi haklarından, kazanç yetersizliği nedeniyle yararlanılamayanlar, 2006 ve izleyen 2 yıl kazançlarından indirilebilecektir. Diğer taraftan söz konusu devir yatırım indirimi hakları endekslenecektir.

GVK’nın yürürlükten kaldırılan 19. maddesinin 2 ve 3. fıkraları birlikte değerlendirildiğinde ve gerekçe incelendiğinde endeksleme uygulaması şöyle olacaktır.Yatırım harcamalarının yapıldığı yıla ilişkin vergi matrahının tespitinde, kazancın yetersiz olması nedeniyle dikkate alınamayan istisna tutarı, izleyen dönemlerde, bu dönemlerde Devlet İstatistik Enstitüsü Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksi’nde (yeni uygulamaya göre ÜFE) meydana gelen artış oranında artırılarak dikkate alınır.

B- YATIRIM İNDİRİMİNE KONU KIYMETLERİN SATIŞI

 Yatırım indirimine konu edilen iktisadi kıymetleri aktife alındıkları tarihten itibaren iki yıl içinde elden çıkaran mükellefler, bu iktisadi kıymetlerle ilgili olarak yatırım indirimi uygulama hakkını kaybetmektedir. Aktife alındıktan itibaren iki yıl içinde elden çıkarılan iktisadi kıymetlerle ilgili yatırım indirimi hakkının ortadan kalkması, bu tarihten sonra kalan yatırım indirimi haklarını kullanamamasına ilişkindir. Dolayısıyla daha önce yararlanılan indirim tutarı ile ilgili herhangi bir işlem yapılmayacaktır.

Diğer taraftan, aktife alındıkları tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra elden çıkarılan iktisadi kıymetlerle ilgili olarak henüz yararlanılmamış yatırım indirimi tutarından elden çıkaran işletme tarafından yararlanılmaya devam edilecektir. [3].

C- 4842 SAYILI KANUN ÖNCESİ UYGULAMANIN SEÇİLMESİ

Bu maddenin yürürlük tarihinden (24/4/2003) önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarla ilgili yatırım harcamalarına (teşvik belgelerine bu tarihten sonra ilave edilen iktisadi kıymetler için yapılan harcamalar hariç), yatırım indirimi uygulamasına ilişkin olarak Gelir Vergisi Kanunu’nun bu tarihten önce yürürlükte bulunan hükümleri uygulanır.(GVK Geç Md.61)

Yukarıda belirtilen şekilde yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile bu maddenin yürürlük tarihinden önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın, dağıtılmasın %19,8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır. Yatırım indirimi istisnasından eski hükümler çerçevesinde yararlanan mükelleflerin, önceki yıldan devreden yatırım indirimi hakları 2007 yılında, yeniden değerleme oranında (%7,2) [4] artırılarak dikkate alınacaktır.