V- UYGULAMA ÖRNEKLERİ

İnşaat, İmalat ve Gayrimenkul Ticareti faaliyetinde bulunan (Z) A.Ş’nin 2009 takvim yılı faaliyetinden elde ettiği kâr 480.000 TL tutarındadır. Kurumun 2008 takvim yılı faaliyeti 160.000 TL zararla kapanmış olup söz konusu zararın 55.000 TL’si yurt dışı inşaat ve onarım kazancı istisnasından kaynaklanmaktadır.

Kurumun 2008 yılından devreden endekslenmiş 235.000 TL indirlebilecek yatırım indirimi hakkı mevcuttur. Kurum bu yatırım indirimi hakkını mevcut mali hükümler nedeniyle kullanamayacaktır.

Kurum cari dönemde ayrıca 80.000 TL emisyon primi geliri, 70.000 TL yurt dışı inşaat ve onarım işleri kazancı elde etmiştir. Kurum cari yılda kâr payı dağıtmama kararı almıştır.

Kurumun 2009 yılı kazancına ilişkin vergileme nasıl olacaktır?

ÇÖZÜM

Kurum tarafından cari dönem kazancına ilişkin olarak bu verilere göre hesaplanacak kurumlar vergisi ve vergi kesintisi tutarları aşağıdaki gibidir.

Kurumun 2008 yılından devreden zararı, yurt dışı inşaat ve onarım kazancı istisnası dışında (160.000 - 55.000=) 105.000 TL’dir.

Kurumun cari yıl kurum kazancı toplamı 630.000 TL olup şu kazanç unsurlarından oluşmaktadır:

- Faaliyet Kârı   480.000 TL

- Emisyon Primi Geliri 80.000 TL

- Yurt Dışı İnşaat ve Onarım İşleri Kazancı 70.000 TL

Stopaj Gelir Vergisi Tutarının Hesabı

Kurum cari dönem kârını dağıtmadığı için kâr payı dağıtımına bağlı vergi kesintisi hesaplanmayacaktır.

Toplam Vegi Yükü

Kurum yatırım indirimi hakkından yararlanamadığı için cari dönemde yatırım indirimine ilişkin herhangi bir stopaj hesaplanmayacaktır. Kurumun cari dönem (Türkiye’de ödenen) vergi yükü sadece kurumlar vergisinden oluşmakta olup bunun dönem kazancına oranı (64.000/630.000=) %10,15’dir. Kurumun toplam vergi yükü yurt dışında ödediği kazanç vergisi tutarı da dikkate alınarak hesaplanacaktır.

Dayanıklı tüketim malları ticareti ve gemi işletmeciliği faaliyetinde bulunan (M) A.Ş.’nin 2009 yılı ticari kazancı 1.365.000 TL’dir. İşletmenin 2009 yılında elde ettiği istisna kapsamında, 90.000 TL iştirak kazancı ve 4490 sayılı Kanun uyarınca oluşturulan Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemi işletmeciliğinden elde ettiği 850.000 TL kazancı bu tutara dahildir. Kurumun 175.000 TL tutarında mahsup edilecek geçmiş yıl zararı bulunmaktadır.

Kurum cari dönemde, faaliyette bulunduğu ilçe belediyesine 150.000 TL’lik bağışta bulunmuş ve bu tutarı dönem içinde gider kaydetmiştir. Kurumun cari dönem diğer KKEG tutarı 100.000 TL’dir.

Kurum cari yılda kârının 250.000 TL’lik kısmını ortaklara dağıtma kararı almıştır.

Kurumun 2009 yılı kazancına ilişkin vergileme nasıl olacaktır?

ÇÖZÜM

Kurum tarafından yapılan bağışın KVK’nın 10/1-c maddesi uyarınca dönem kurum kazancının %5’ine kadarlık kısmı indirim konusu yapılabilecektir. Söz konusu %5’lik sınır bulunurken; Bağış ve yardımlar düşülmemek kaydıyla ticari kazanç tespit edilecek, Kanunen kabul edilmeyen giderler eklenecek, Zarar mahsubu yapılacak, İştirak kazançlar istisnası indirilecek ancak, diğer indirim ve istisnalar düşülmeyecektir.

Bu durumda kurumun 2009 yılı bağış sınırı;

[(1.365.000+150.000+100.000)-(90.000+175.000)=]1.350.000*0,05 =67.500 TL olacaktır.

Kurum tarafından dönem kazancına ilişkin olarak hesaplanacak vergiler aşağıdaki gibidir.

Stopaj Gelir Vergisi Tutarının Hesabı

Kurum cari yıl kazancının 250.000 TL’lik kısmını Nisan 2010 tarihinde ortaklara dağıtma kararı almıştır. Kurum dağıtacağı bu kazanç kısmı üzerinden GVK’nın 94/6-b/i maddesi uyarınca %15 oranında stopaj gelir vergisi hesaplayacaktır.

Kurumun cari dönem toplam vergi yükü aşağıdaki gibidir.

Kurumlar vergisi mükellefi (C) kredi kooperatifinin 2009 dönemi faiz geliri 360.000 TL, diğer gelirleri 40.000 TL’dir. Kooperatifin, elde ettiği diğer kazançlar sabit kıymet satışından doğmuş olup başka gelir unsuru yoktur. Kooperatifin kullandırdığı kredilerin %85’ini ortakları kullanmıştır. Kooperatifin indirim konusu yapılacak 80.000 TL tutarında geçmiş yıl zararı mevcuttur.

Kooperatifin 2009 yılı kazancına ilişkin vergileme nasıl olacaktır?

ÇÖZÜM

Bu verilere gör kooperatifin kurumlar vergisi beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

Kooperatifin yararlanabileceği risturn istisnası tutarı:

360.000 x 0,85= 306.000 TL’dir.

Kurumun toplam kazancı 360.000+40.000=400.000 TL’dir.

Kooperatifin vergi yükü cari döneme ilişkin kurumlar vergisinden oluşmakolup (2.800/400.000=) 0,007 oranındadır.

Hitit Vergi Dairesi mükellefi (Y) Otomotiv İthalat A.Ş’nin 2009 takvim yılı ticari bilanço kârı 9.600.000 TL olup, bunun 1.055.000 TL’lik kısmı ortağı bulunduğu (B) A.Ş’nin dağıttığı kâr payından, 660.000 TL tutarındaki kısmı KVK 5/1-e. madde kapsamında yapılan (Z) A.Ş. iştirak hisselerinin satışından, 540.000 TL’lik kısmı emisyon priminden ve 3.500.000 TL tutarındaki kısmı da (A) serbest bölgesinde yer alan şubelerinin kârından oluşmaktadır.

Kurumun cari dönemde 390.000 TL tutarında KKEG mevcuttur.

Kurumun 2009 yılı kazancına ilişkin vergileme nasıl olacaktır?

ÇÖZÜM

Bu veriler ışığında şirketin kurumlar vergisi beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

Cari yıl kazancından indirlecek iştirak hissesi satış kazancı istisnası; 660.000 x 0,75 = 495.000 TL’dir.

Kurum cari dönemde kâr payı dağıtmadığı için, kâr dağıtımına bağlı gelir vergisi stopajı hesaplamayacaktır. Dolayısıyla cari dönemde ödenecek kurumlar vergisi, kurumun toplam vergi yükünü oluşturacaktır. Bu durumda kurumun cari dönem vergi yükü oranı (880.000/9.600.000=) %9,16 olacaktır.

Dış Ticaret Vergi Dairesi mükellefi (D) A.Ş.’nin 2009 yılı kazancı 640.000 TL’dir. Kurumun cari dönem giderleri içinde Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’na yapılan 120.000 TL tutarında bağış ve 330.000 TL tutarında AR-GE harcaması mevcuttur.

Kurum KVK Md. 10’da düzenlenen Ar-Ge indiriminden yararlanma ve cari dönem kârını dağıtmama kararı almıştır.

Kurumun 2009 yılı kazancına ilişkin vergileme nasıl olacaktır?

ÇÖZÜM

Bu veriler ışığında Kurumun kurumlar vergisi beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

AR-GE İndirimi: 330.000 x %100= 330.000 TL

Kurum kâr dağıtımı yapmadığından toplam vergi yükü, ödenecek kurumlar vergisinden oluşmakta olup (62.000 / 640.000) % 9,68 oranındadır.

ODTÜ Teknoloji Geliştirme Bölgesinde faaliyet gösteren (C) Limited Şirketinin 2009 yılında bu bölgedeki istisna kapsamındaki faaliyeti dolayısıyla 140.000.- TL gider yapmış ancak henüz bir hasılat elde edememiştir. Bu kurumun aynı yılda bölge dışındaki faaliyetleri nedeniyle 230.000.- TL hasılatı ve bu hasılatın elde edilmesine yönelik 92.000.- TL gideri bulunmaktadır. Kurum cari dönemde kâr dağıtımı yapmama kararı almıştır.

Kurumun 2009 yılı kazancına ilişkin vergileme nasıl olacaktır?

ÇÖZÜM

Kurumun cari dönem kazanç unsurları ve ödeyeceği kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

Teknoloji geliştirme bölgesi dışındaki hasılatı.................. 230.000 TL

Bu kazanca ilişkin yapılan gider toplamı....................... (92.000) TL

Teknoloji geliştirme bölgesi dışındaki kazancı................. 138.000 TL

Teknoloji geliştirme bölgesi hasılatı............................................ 0 TL

Teknoloji geliştirme bölgesinde oluşan zarar............... (140.000) TL

2009 yılı ticari kazancı (zarar)......................................... (2.000) TL

Teknoloji geliştirme bölgesi kazancı kurumlar vergisinden istisna olduğu için bu bölge faaliyetinden oluşan zararlar diğer kurum kazancından indirilemeyecektir. Diğer taraftan kurum cari dönemde kâr payı dağıtmadığından kâr payı dağıtımına bağlı kesinti de yapılmayacaktır.

Kurumun cari dönem ticari kazancı 0 TL, vergi yükü 27.600 TL’dir.

Maltepe Vergi Dairesi mükellefi (M) Turizm Ticaret A.Ş’nin 2009 takvim yılı ticari bilanço kârı 5.300.000 TL olup, bunun 980.000 TL’lik kısmı rüçhan hakkı satış gelirinden, 3.600.000 TL’lik kısmı yurt dışı şube gelirinden oluşmaktadır. Yurtdışı şube geliri ilgili ülkede % 17 oranında kazanç vergisine tabi tutulmuş olup, yılsonu itibariyle Türkiye’ye transfer edilmiştir. Kurumun cari dönemde 165.000 TL tutarında KKEG mevcuttur.

Kurum cari dönem kazancını dağıtmama kararı almıştır.

Kurumun 2009 yılı kazancına ilişkin vergileme nasıl olacaktır?

ÇÖZÜM

Kurumun cari dönemde yararlanacağı istisnalar aşağıdaki gibidir.

-Rüçhan hakkı satış kazancı istisnası (980.000 x %75=)........... 735.000 TL

-Yurt dışı şube geliri istisnası............................................... 3.600.000 TL

Bu veriler ışığında Kurumun 2009 yılı kurumlar vergisi beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

Kurum cari dönemde kâr payı dağıtmadığı için, kâr dağıtımına bağlı gelir vergisi stopajı hesaplamayacaktır. Dolayısıyla cari dönemde ödenecek kurumlar vergisi, kurumun toplam vergi yükünü oluşturacaktır. Bu durumda cari dönem vergi yükü (Türkiye’de hesaplanan) oranı (226.000/5.300.000=) %4,26 olacaktır. Kurumun toplam vergi yükü yurt dışında ödediği kazanç vergisi tutarı da dikkate alınmak suretiyle hesaplanacaktır.

Kurumun istisnadan yararlanmaması halinde, yurt dışı şube gelirleri üzerinden ilgili ülkede ödediği kurumlar vergisi benzeri vergileri, hesaplanan kurumlar vergisinden KVK’nın 33. maddesi hükümleri çerçevesinde mahsup edebilecektir.

Halkalı Vergi Dairesi mükellefi (V) İnşaat Turizm Ticaret A.Ş’nin 2009 takvim yılında tamamlanan taahhüt işlerinden elde ettiği hasılat 315.000.000 TL, bu işlerin maliyeti ise 296.000.000 TL’dir. Bu işler nedeniyle ödenen stopajlar ise 7.250.000 TL’dir. Kurumun inşaat işi yanısıra; turizm acentalığı işinden elde ettiği dönem kazancı 1.400.000 TL, yedek parça işine ilişkin dönem zararı ise 5.200.000 TL’dir. Kurumun; cari döneme ilişkin 280.000 TL tutarında KKEG mevcut olup turizm ve yedek parça ticareti faaliyeti nedeniyle dönem içinde ödemiş olduğu geçici vergi tutarı ise 460.000 TL’dir

Kurum, Nisan 2010 döneminde ortaklarına 2004 yılı kazancından 2.000.000,-TL tutarında kâr payı dağıtma kararı almıştır.

Kurumun 2009 yılı kazancına ilişkin vergileme nasıl olacaktır?

ÇÖZÜM

Kurumun cari dönemde tamamlanan taahhüt işlerinden elde ettiği kazanç;

(315.000.000 - 296.000.000 =) 19.000.000 TL’dir

Kurumun cari dönemde elde ettiği kazançlar toplamı ise;

[(19.000.000 + 1.400.000) - 5.200.000=] 15.200.000 TL’dir

Bu veriler çerçevesinde Kurumun 2009 takvim yılı kurumlar vergisi beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

Kurum Nisan 2010 tarihinde ortaklara, 2004 yılı kazancından karşılanmak üzere 2.000.000 TL tutarında kâr payı dağıtma kararı almıştır. Kurum dağıtacağı bu kazanç kısmı üzerinden GVK’nın geçici 62 ve 94/6-b/i maddeleri uyarınca %15 oranında stopaj gelir vergisi hesaplayacaktır.

Kurum tarafından vergi iadesi alacağının kâr dağıtımına bağlı olarak hesaplanan gelir vergisi stopajı tutarına mahsubu talep edilebilecektir. Mahsubun yapılmasını müteakip kalan (4.614.000 – 300.000=) 4.314.000 TL tutarında mahsup edilememiş vergi, mükellef kurumca iade talep edilebilecektir.

Kurumun cari dönem toplam vergi yükü [(3.096.000 + 300.000=)3.396.000/15.200.000=] % 22,34 olacaktır. Kurum vergi yükü oranının kurumlar vergisi oranının üzerine çıkmasının nedeni KKEG ve kâr dağıtımı stopajıdır.