XI- YATIRIM İNDİRİMİ

Yatırım indirimi, kanunda belirlenen yerde ve belirlenen şartlarla yapılan yatırım harcamalarının belli oranının vergi matrahından düşülmesi suretiyle, söz konusu indirim nedeniyle ödenmeyecek olan vergi tutarı kadar yatırımcıya finansman sağlayan bir teşvik müessesesidir.

Yatırım indirimi uygulaması birçok defa değiştirilmiş en son yapılan değişiklikle müessese GVK’nın 19. maddesinde düzenlenmişti. Bu düzenleme de 5479 sayılı Kanunun 2. maddesiyle 1.1.2006 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak anılan Kanunun söz konusu 2. maddesi Anayasa Mahkemesinin 15.10.2009 tarih ve E.2006/95, K.2009/144 sayılı kararıyla Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı gerekçeli olarak 08.01.2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.  Bu durumda yatırım indirimine ilişkin GVK’nın 19. maddesi hükmü 08.01.2010 tarihi itibariyle tekrar yürürlük kazanmıştır.

5479 sayılı kanunla GVK’ya eklenen Geçici 69. madde hükmüyle, kanunun yayım tarihinden önce başlanmış ancak henüz tamamlanmamış yatırımlara ilişkin yatırım indirimi istisnası geçiş dönemi uygulaması düzenlenmiştir([1]). Söz konusu hüküm uyarınca gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri; 31.12.2005 tarihi itibarıyla mevcut olup, 2005 yılı kazançlarından indiremedikleri yatırım indirimi istisnası tutarları ile;

·    24.04.2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 193 sayılı GVK’nın 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki ek 1, 2, 3, 4, 5 ve 6. maddeleri çerçevesinde başlanılmış yatırımları için belge kapsamında 1/1/2006 tarihinden sonra yapacakları yatırımları,

·    193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mülga 19. maddesi kapsamında 1/1/2006 tarihinden önce başlanan yatırımlarla ilgili olarak, yatırımla iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edip bu tarihten sonra yapılan yatırımları,

nedeniyle, 31/12/2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre hesaplayacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını, yine bu tarihteki mevzuat hükümleri (vergi oranına ilişkin hükümler dahil) çerçevesinde sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait kazançlarından indirebilirler.

Bu düzenleme ile geçiş döneminin 2008 yılı itibariyle tamamlanması öngörülmüş olup bu dönemden sonra, önceki dönemlerde yararlanılamayan yatırım indirimi haklarının artık kullanılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

GVK’nın anılan Geçici 69. maddesinin devreden yatırım indirimi haklarının en son 2008 yılında kullanılabileceğine ilişkin “…sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait…” hükmü Anayasa Mahkemesinin 15/10/2009 tarih ve E.2006/95, K.2009/144 sayılı kararıyla anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesinin bu kararı gerekçeli olarak 08.01.2010 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Belirtilen Anayasa Mahkemesi gerekçeli kararının 2010 yılında yayınlanmış ve yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş olması nedeniyle, Gelir İdaresi tarafından, bu kararın mükelleflerin 2009 yılı gelirlerine (beyanına) uygulanamayacağı yönündeki anlayışı benimsemesi beklenmektedir. Öyle olduğu taktirde, 2009 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesi üzerinde (önceki dönemden denvreden) yatırım indirimi hakları kullandırılmayacak, bu haklar 2010 yılından itibaren kullandırılacaktır.

Çalışmanın bu bölümümünde, yatırım indirimi uygulamasında, anılan anlayış doğrultusunda (2009 yılında yürürlükteki kanun hükümleri esas alınarak ve Anayasa Mahkemesi kararı dikkate alınmaksızın)  müklelleflerce 2008 yılından sonraki döneme devreden yatırım indirimi haklarının 2009 yılında kullanılamayacağı esası benimsenmiştir. Ancak yine de Gelir İdaresi’nin konuya lişkin açıklamaları mükelleflerce izlenmelidir.