I- GİRİŞ
İşletmelerin süresiz
olarak kabul edilen ömrü, faaliyet sonuçlarının tespiti amacıyla belli faaliyet
dönemlerine bölünmektedir. Faaliyet sonuçlarının belli dönemler itibariyle tespiti,
işletme sahip ve ortakları, işletme yöneticileri, işletmeyle ilişkide bulunan
kişi ve kuruluşlar ile devlet açısından önem taşımaktadır.
İşletmelerin ömrünün
belli faaliyet dönemlerine bölünmesi ve faaliyet sonuçlarının bu dönemler
itibariyle tespit edilmesi, dönem sonu envanter ve
değerleme işlemlerini zorunlu kılmaktadır.
Dönem sonu işlemleri,
belli bir tarih itibariyle işletme mali tablolarının, işletme faaliyet sonuçlarını
ve işletmenin mali yapısını tam olarak yansıtmasını sağlamak amacıyla, mali
tabloda yer alacak bilgilerin gerçekliği ve doğruluğunun sağlanmasına yönelik işlemleri
içermektedir. Bu işlem mali kanunlar uyarınca yılda en az bir kez mali yıl sonunda (normal hesap döneminde 31 Aralık tarihinde)
yapılmak zorundadır. VUK’da değerleme günü “Bilanço Günü” olarak nitelenmektedir
(Md. 185).
Bunun yanında mali
kanunlar yönünden geçici vergiye tabi kazanç tespitine ilişkin olarak üçer aylık
dönemler itibariyle dönem sonu işlemleri (kısmen) yapılması söz konusudur. Diğer
taraftan halka açık şirketlerde üç aylık dönemler itibariyle değerleme yapmak
ve bilanço çıkarmak SPK uyarınca zorunludur.
Dönem sonu işlemleri
esas itibariyle varlık ve kaynakların envanteri ve
envanterde tespit edilen bu kıymetlerin değerleme işlemlerini kapsar.