DEĞERLEME VE DÖNEM SONU İŞLEMLERİ
Gerek vergi mevzuatı gerek muhasebe ilkeleri, süresiz kabul edilen işletme ömrünün kazanç tespiti açısından belli dönemlere bölünmesini gerektirir. Bu dönem bir yıllık zaman dilimidir. Dönemsellik ilkesi olarak adlandırılan bu işlem, ilgililerin işletme performansını ölçmeleri ve karar vermeleri için son derece önemlidir.
İşletmenin süreklilik gösteren faaliyetinin değerleme günü itibariyle kesilerek kazancın tespiti işlemi, işletme varlık ve kaynaklarının bu tarih itibariyle değerlemesini ve dönemsel ayrımların yapılmasını gerekli kılmaktadır.
Dönem kazancının tespitinde uygulanması gereken tahakkuk esası ve dönemsellik ilkesi ile işletme varlık ve kaynaklarının hangi ölçüye göre değerleneceği konusu Vergi Usul Kanununda düzenlenmiştir. Söz konusu ilke ve esaslar çerçevesinde yapılacak değerleme işlemi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.
Çalışmada, işletme varlık ve kaynaklarının değerlemesi ile ilgili vergi kanunlarında belirlenen genel ilkeler açıklanmış, özellik arz eden hususlara değinilerek tartışmalı hususlara ilişkin çözümlere işaret edilmiştir.
Bilindiği üzere işletmelerin faaliyet sonuçları mali tablolar aracılığıyla ilgililere aktarılmaktadır. Mali tabloların oluşturulmasında en önemli işlem ise envanter ve değerlemedir. Anlatım kolaylığı sağlanması amacıyla işletme varlık ve kaynaklarının envanter ve değerlemesine ilişkin açıklamalar tekdüzen hesap planı ve tekdüzen mali tablo kalemleri bazında yapılmıştır. Faydalı olacağı düşünülerek çalışmada örnek ve muhasebe kayıtlarına da yer verilmiştir.
Açıklamalarda ayrıca belirtilmeyen işletme varlıkları veya kaynakları, mahiyet itibariyle en yakın varlık ve kaynak kalemine ilişkin envanter ve değerleme ölçülerine göre değerlenecektir.
Çalışmamızda dönem ticari kazancının tespitine yönelik maliyet ve gelir tablosu hesaplarına ilişkin işlem ve açıklamalara ayrıca yer verilmemiş, bilanço varlık ve kaynak kalemlerinin dönem sonu değerlemesine ilişkin olarak gerekli görülen yerlerde ilgili gelir tablosu ve maliyet hesapları belirtilmekle yetinilmiştir.
Çalışmamızın okuyuculara faydalı olması dileğiyle
Sema KÜÇÜK - Baş Hesap Uzmanı
YAKLAŞIM YAYINCILIK - OCAK 2008