Ülkemizde son dönemde Kurumlar Vergisi Kanunu yeniden yazılmış, Gelir Vergisi ve Vergi Usul Kanunu’nun yeniden yazımı çalışmaları ise devam etmektedir. Aynı dönemde Türk Ticaret Kanunu’nda köklü değişiklikler yapılmış ancak bu değişiklikler genel olarak henüz yürürlüğe girmemiştir. Diğer taraftan uluslararası muhasebe standartlarına uyumlu ulusal muhasebe standartları yayımlanmıştır. Bu standartların tüm mükellefler için yürürlüğe girmesi yeni TTK’ya paralel olarak gerçekleşecektir.
2008 yılı 2. yarısında ortaya çıkan küresel likidite krizi olumsuzluklarının ciddi olarak yaşandığı bu dönemde, Ülkemizde anılan mevzuat değişiklikleri yapılarak ciddi bir dönüşüm içine girilmiştir.
Dönem sonları işletme mali tablolarının hazırlandığı dönemlerdir. Ekonomik belirsizlik dönemlerinde işletmenin durumunu en iyi yansıtacak mali tabloları hazırlamak hem zor hem de önemlidir.
Mali mevzuat, ticaret hukuku ve muhasebe ilkeleri, süresiz kabul edilen işletme ömrünün kazanç tespiti açısından belli dönemlere bölünmesini öngörür. Bu dönemler itibariyle hazırlanan mali tablolar, ilgililerin işletme performansını ölçmeleri ve geleceğe yönelik karar vermeleri açısından önemli mesajlar içerir.
İşletme faaliyetinin değerleme günü itibariyle kesilerek kazancın tespiti işlemi, işletme varlık ve kaynaklarının bu tarih itibariyle değerlemesini ve dönemsel ayırımların yapılmasını gerektirir. Değerleme sürecinde uygulanması gereken tahakkuk esası ve dönemsellik ilkesiyle işletme varlık ve kaynaklarının hangi ölçüye göre değerleneceği konusu VUK’da düzenlenmiştir.
Belirtilen ilke ve esaslar çerçevesinde yapılacak dönem sonu değerleme işlemi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada, işletme varlık ve kaynaklarının değerlemesiyle ilgili kanunlarda belirlenen genel ilkeler açıklanmış, özellikli durumlara değinilmiş, tartışmalı konulara ilişkin çözümlere işaret edilmiştir.
İşletmelerin faaliyet sonuçları mali tablolar aracılığıyla ilgililere aktarılmaktadır. Mali tabloların oluşturulmasında en önemli işlem ise envanter ve değerlemedir. Anlatım kolaylığı sağlanması amacıyla işletme varlık ve kaynaklarının envanter ve değerlemesine ilişkin açıklamalar tekdüzen hesap planı ve mali tablo kalemleri bazında yapılmıştır. Eserde ismen belirtilmeyen işletme varlık veya kaynakları, mahiyet itibariyle en yakın varlık ve kaynak kalemine ilişkin envanter ve değerleme ölçülerine göre değerlenecektir.
Açıklamalarda dönem ticari kazancının tespitine yönelik maliyet ve gelir tablosu hesaplarına ilişkin konulara ayrıca yer verilmemiş, bilanço varlık ve kaynak kalemlerinin dönem sonu değerlemesine ilişkin olarak gerekli görülen yerlerde ilgili gelir tablosu ve maliyet hesapları belirtilmekle yetinilmiştir.
Çalışmamızın okuyuculara faydalı olması dileğiyle…
Muzaffer KÜÇÜK - Vergi Başmüfettişi (E. Baş Hesap Uzmanı)
YAKLAŞIM YAYINCILIK - OCAK 2012