İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU’NA GÖRE
BÜTÜN İŞYERLERİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPACAK
Yazar: Arif TEMİR*
Yaklaşım / Ocak 2013 /
Sayı: 241
I- GİRİŞ
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu(1)
ile işyerlerine risk değerlendirmesi yapma yükümlülüğü getirildi. Kanun’da risk
değerlendirmesi, işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin
belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile
tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve
kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar
olarak tanımlanıyor.
Bu yazımızda; 6331
sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile getirilen risk değerlendirmesini,
değerlendirmenin nasıl yapılacağını, yükümlülükleri ve yükümlülüklere
uymayanlar hakkında uygulanacak olan para cezalarını açıklamaya çalışacağız.
II- RİSK DEĞERLENDİRMESİ
A- RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPACAK İŞYERLERİ
6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği
Kanunu’na göre risk değerlendirmesi;
·
Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat
Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri,
·
Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri,
·
Ev hizmetleri,
·
Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi
yapanlar,
·
Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme
kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri
dışında kalan bütün işyerlerini
kapsıyor.
Örneğin bir kapıcı çalıştıran apartmanda,
1000 işçi çalıştıran işyeri de risk değerlendirmesi yapmak zorunda. İşyerinin
tehlike sınıfı ne olursa olsun bir çalışanın olması risk değerlendirmesi
yapılması için yeterli oluyor(2). İşyerinde bir
çırak çalıştıran berberin bile risk değerlendirmesi yapması gerekiyor. Ayrıca
kamu kurum ve kuruluşlarının da risk değerlendirmesi yapması İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunu ile zorunlu hale geldi.
B- RİSK DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILACAK?
Risk değerlendirmesi ile ilgili olarak bir yönetmeliğin
çıkarılması gerekiyor. Bu yönetmeliğin
risk değerlendirmesinin hangi işyerlerinde ne şekilde yapılacağı, değerlendirme
yapacak kişi ve kuruluşların niteliklerinin belirlenmesi, gerekli izinlerin
verilmesi ve izinlerin iptal edilmesi konularında düzenleme yapması gerekiyor.
Yönetmelik henüz yayınlanmadı. Ancak mevcut düzenlemeye göre risk
değerlendirmesi yapılırken;
·
Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu,
·
Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve
müstahzarların seçimi,
·
İşyerinin tertip ve düzeni,
·
Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika
gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu
dikkate alınacak.
C- RİSK
DEĞERLENDİRMESİ YAP-MA YÜKÜMLÜLÜĞÜ NE ZAMAN BAŞLIYOR?
İşverenler, iş sağlığı ve güvenliği
yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlü. Risk
değerlendirmesi yapma yükümlülüğü 01.01.2013 tarihinden itibaren yukarıda
istisna olarak belirtilen işyerleri dışında kalan bütün işyerlerini kapsıyor.
D- UYGULANACAK CEZA
Risk değerlendirmesi yapmayan veya
yaptırmayan işverene 3.000 lira ceza uygulanacak. Bu ceza aykırılığın devam
ettiği her ay için 4.500 lira olarak uygulanacak.
Örnek: Ocak/2013 ayında
risk değerlendirmesi yapmayan işverene 3.000 lira idari para cezası
uygulanacak. Bu işverenin 2013 yılında risk değerlendirmesi yapmadığını
varsayarsak ödeyeceği ceza miktarı 11 x 4500= 49.500 ilk aya ait 3.000 lira
cezayı da eklersek 2013 yılında uygulanacak toplam ceza miktarı 52.500 lira
olacak.
Görüldüğü üzere ceza
miktarları oldukça fazla. Cezalar işyeri büyüklükleri dikkate
alınmadan uygulanıyor. 1 işçinin çalıştığı işyeri ile 500 işçinin çalıştığı
işyerinin ödeyeceği ceza miktarı aynı. Bu durumun gözden geçirilmesinde fayda
var.
E- CEZALARI KİM UYGULAYACAK?
Risk değerlendirmesi yapmayan işverenlere
cezayı işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğü uygulayacak.
Cezalara ilişkin usul ve esaslar hakkında 5326 sayılı Kabahatler Kanunu
uygulanacak.
III- SONUÇ
Risk değerlendirmesini yukarıda belirtilen
işyerleri dışında kalan ve çalışanı/stajyeri/çırağı bulunan bütün işyerleri
yapmak zorundadır. Risk değerlendirmesi yapma yükümlülüğü 01.01.2013 tarihinden
itibaren işçi veya memur çalışanı bulunan ya da çırak/stajyeri olan bütün
işyerlerini kapsamaktadır. Kanun’un risk değerlendirmesine ilişkin öngördüğü
yönetmelik henüz çıkmadığı için risk değerlendirmesini kimlerin nasıl yapacağı
konusunda bir açıklık bulunmamaktadır. Risk değerlendirmesi yapmayan veya
yaptırmayan işverene 3.000 lira ceza uygulanacak. Bu ceza aykırılığın devam
ettiği her ay için 4.500 lira olarak uygulanacaktır. Cezaları Çalışma ve İş
Kurumu İl Müdürlüğü 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nu hükümlerine göre
uygulayacak.
* İş
Başmüfettişi, Kamu Yönetimi Uzmanı
(1) 30.06.2012 tarih ve
28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(2) Arif TEMİR,
“İşyerleri Risk Değerlendirmesi Yapmak Zorunda”, Güneş, 10.12.2012